Τώρα οι Ελληνικές Μεταρρυθμίσεις με 'Ολλαντική' Φινέτσα και Γαλλικό Άρωμα?


Ο ρόλος της 'Γαλλικής βοήθειας' θα είναι να σχεδιάσει τις μεταρρυθμίσεις και να συμμετέχει στην υλοποίηση τους, προσφέροντας τεχνογνωσία και εκπαίδευση στους Έλληνες δημοσίους υπαλλήλους, αλλά και μέσω της αποστολής μόνιμων Γάλλων τεχνοκρατών αλλά και άλλων που θα επισκέπτονται τακτικά την Αθήνα.

Υπό Γαλλική κηδεμονία, βρίσκεται από σήμερα (26 Οκτωβρίου 2015) η Ελλάδα μετά το πρωτόκολλο συνεργασίας που υπογράφηκε χθες. Με τη συμφωνία αυτή η Γαλλία αναλαμβάνει τις μεταρρυθμίσεις που αφορούν την ελληνική δημόσια διοίκηση, το φορολογικό σύστημα και τις ιδιωτικοποίησεις. 

Μία συμφωνία κολλητά σε μια Εθνική εορτή στο τέλος του Οκτωβρίου υπέγραψε εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος και εκ μέρους της Γαλλικής ο Υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν, με την παρουσία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας, Φρανσουά Ολάντ.
Του Νίκου Ρούσση

Η συμφωνία μεταξύ άλλων προβλέπει σαρωτικές αλλαγές στη δημόσια διοίκηση με μετακινήσεις υπαλλήλων, σύνδεση αμοιβής και αποτελεσματικότητας για τα υψηλόβαθμα στελέχη, αλλαγή των μισθών και των μη μισθολογικών παροχών των δημοσίων υπαλλήλων, διαφάνεια στις υπουργικές αποφάσεις και στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων και άμεση πρόσβαση των πολιτών στα φορολογικά τους στοιχεία.

Προβλέπει επίσης την παροχή τεχνογνωσίας για τις ιδιωτικοποιήσεις, την αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος, την σύλληψη της μεγάλης φοροδιαφυγής, την πραγματοποίηση των φορολογικών ελέγχων.

Τόσο από ελληνικής όσο και από γαλλικής πλευράς, θα οριστούν δυο ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι που θα ενημερώνουν αντιστοίχως τις ελληνικές και τις γαλλικές αρχές για την πορεία των μεταρρυθμίσεων.


Το πλήρες κείμενο της συμφωνίας (με μετάφραση του reporter.gr διότι η ελληνική κυβέρνηση δεν το έχει δώσει στη δημοσιότητα, αλλά και στα αγγλικά) έχει ώς εξής:

Πρωτόκολλο μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Γαλλικής Δημοκρατίας για μια εταιρική σχέση για τις μεταρρυθμίσεις στην Ελληνική Δημοκρατία

Στόχοι:

Με βάση τις μακροχρόνιες ιστορικές σχέσεις και ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία, και με βάση το κοινό συμφέρον και τη δέσμευση για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ως προϋπόθεση για την ανάπτυξη και την κοινωνική βιωσιμότητα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα θέλαμε να παρατείνουμε και να αναπτύξουμε περαιτέρω τη συνεργασία μας για τις μεταρρυθμίσεις.

Η Ελλάδα έχει εμπλακεί σε μια μεγάλη μεταρρύθμιση. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αποτελούν το κλειδί για την αποκατάσταση του οικονομικού και δημοσιονομικού τοπίου και για το ξεκλείδωμα της ανάπτυξης και την αύξηση της απασχόλησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, αυτό το υψηλού επιπέδου μνημόνιο αποσκοπεί στην επαναβεβαίωση της δέσμευσης της Ελλάδας να αναπτύξει και να εφαρμόσει φιλόδοξη στρατηγική μεταρρυθμίσεων, σύμφωνα με τη γενική συμφωνία με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, και στην προθυμία της Γαλλίας να παραμείνει μια μεταρρύθμιστική εταίρος για την Ελλάδα σε αυτή την προσπάθεια.

Αμοιβαίο συμφέρον μας είναι να πραγματοποιήσουμε βασικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των Ελλήνων πολιτών στη δημόσια διοίκηση τους, και να συμβάλουμε στην απελευθέρωση της ανάπτυξης.

Αυτή η εταιρική σχέση για τις μεταρρυθμίσεις βασίζεται στα εξής: i) την αμοιβαία κατανόηση σχετικά με τις μεθόδους εργασίας ii) το σχεδιασμό και την οικειοποίηση των μεταρρυθμίσεων στο υψηλότερο επίπεδο, καθώς και επιτόπου, σε επίπεδο δημοσίων υπηρεσιών iii) τη συνοχή και τη συνεργασία στο πλαίσιο των κοινών ευρωπαϊκών προσπαθειών για τη στήριξη στην Ελλάδα . Η επιθυμία να δούμε εκ νέου την Ελλάδα στο δρόμο της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, σύμφωνα με τους στόχους της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η συνεχιζόμενη συνεργασία μεταξύ των ελληνικών αρχών, των γαλλικών αρχών και της Επιτροπής, μέσω του Μηχανισμού Υποστήριξης των Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (SRSS) αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για την επιτυχή ανάπτυξη και εφαρμογή της εν λόγω δράσης.

Τομείς:

Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλα κράτη μέλη που ενεργούν ως εταίροι μεταρρύθμισης, η Γαλλία και η Ελλάδα επιθυμούν να αναπτύξουν τη συνεργασία τους για τη μεταρρύθμιση ιδίως στους ακόλουθους τομείς, με στόχο, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της δημιουργίας δυνατοτήτων. 
Οι τομείς αυτοί έχουν επιλεγεί για:

α) τη σημασία τους για μια βιώσιμη στρατηγική για τη μεταρρύθμιση της Ελλάδας προς μια πιο αποτελεσματική και ικανή διοίκηση και τον κρίσιμο ρόλο τους για την ανοικοδόμηση του φορολογικού τοπίου, την ενίσχυση του φορολογικού συστήματος, την απελευθέρωση της ανάπτυξης αλλά και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των Ελλήνων πολιτών στην ελληνική διοίκηση

β) τη γνωστή, καθιερωμένη και αναγνωρισμένη Γαλλική εξειδίκευση σε αυτούς τους τομείς.

Μεταρρύθμιση της Κεντρικής Διοίκησης

Η Γαλλία θα παράσχει βοήθεια, μεταξύ άλλων μέσω της μακροχρόνιας παροχής εμπειρογνωμοσύνης στην Αθήνα, για τα θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της κεντρικής διοίκησης και ειδικότερα, σχετικά με τα ακόλουθα θέματα:

- Βελτίωση της διακυβέρνησης, ιδίως ενισχύοντας την ικανότητα διυπουργικού συντονισμού (καλύτερος προγραμματισμός, παρακολούθηση του κυβερνητικού έργου, ανάπτυξη της δυνατότητας διαιτησίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων) και την πιλοτική εφαρμογή της μεταρρύθμισης (ενίσχυση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Μεταρρύθμισης, την ανάπτυξη ικανοτήτων των φορέων και τη δημιουργία ενός δικτύου μεταρρυθμίσεων).

- εξορθολογισμός των διοικητικών διαδικασιών (μετάβαση από ένα σχεδιασμό που στηρίζεται στη δομή σε ένα σχεδιασμό που στηρίζεται στις υπηρεσίες) βοήθεια προς το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (MIAR) για να συντονίσει την μετάβαση προς την απλοποίηση των συνεργασιών μεταξύ των διαφόρων δημοσίων φορέων που εμπλέκονται, για να αυξήσει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες περιλαμβάνοντας μια πιο αποτελεσματική υπηρεσία μίας στάσης (τύπου ΚΕΠ), και για να αναθεωρήσει τους στόχους των παρεχομένων υπηρεσιών.

- Βελτίωση της Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού: επανασχεδιασμός του συστήματος των μισθών σε σχέση με μια νέα κατάταξη του “Κλαδικού” συστήματος, αναθεώρηση των μη μισθολογικών παροχών, αναθεώρηση του συστήματος επιλογής των κορυφαίων στελεχών, εφαρμογή ενός νέου συστήματος αξιολόγησης της απόδοσης και σύνδεση της αμοιβής με την απόδοση για κορυφαία στελέχη, ανάπτυξη ενός συστήματος κινητικότητας που βασίζεται στη χρήση των περιγραφών θέσεων εργασίας, οικοδόμηση ενός μόνιμου εργαλείου ανακατανομής χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που συνδέει τη ζήτηση με την προσφορά και τέλος, βελτίωση της ποιότητας των προσλήψεων με βάση τον καλύτερο προγραμματισμό των αναγκών ανθρώπινου δυναμικού.

- Ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας: ανάπτυξη ενός συστήματος ελέγχου και λογιστικού ελέγχου, βελτίωση του συστήματος για τη διαφάνεια των δημοσίων εγγράφων και αποφάσεων.

- Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση: βοήθεια για την ανάπτυξη των προτεραιοτήτων που καθορίζονται από την κυβέρνηση στο σχεδιασμό και την εφαρμογή ορθών πρακτικών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, σε συνέχιση της στενής συνεργασίας με τους εταίρους που συμμετέχουν ήδη σε αυτόν τον τομέα, εφαρμογή των πολιτικών της στρατηγικής για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, ανάπτυξη των έργων πληροφορικής , ανάπτυξη του λογισμικού ανοικτού κώδικα στον δημόσιο τομέα.

- διαχείριση των αλλαγών: υποστήριξη του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης στην ανάπτυξη και την εφαρμογή μιας στρατηγικής επικοινωνίας (εσωτερικής και εξωτερικής).

Φορολογική Μεταρρύθμιση
Σύμφωνα με τις προτεραιότητες των ελληνικών αρχών και με την επιφύλαξη του βαθμού της θεσμικής αυτονομίας της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, η Γαλλία ανέλαβε την υποχρέωση να ενισχύσει την τεχνική υποστήριξη της στον τομέα της φορολογίας, σύμφωνα με τους γενικούς προσανατολισμούς που εγκρίθηκαν σχετικά με τη διοικητική μεταρρύθμιση.

Όσον αφορά το πεδίο φορολογικού ελέγχου
- Με την επιδίωξη ad-hoc τεχνικής βοήθειας μέσω των αποστολών βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα εμπειρογνωμόνων σχετικά με το θέμα του επαγγελματισμού του φορολογικού ελέγχου των φορολογούμενων υψηλού πλούτου και για τους συναφείς εσωτερικούς ελέγχους.

- Με την εξέταση, σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές, της πιθανής δημιουργίας ενός εθελοντικού μηχανισμού αποκάλυψης των off-shore λογαριασμών, προκειμένου να διευκολυνθεί ο επαναπατρισμός των κεφαλαίων.

- Με την παροχή στην Ελλάδα, από την 1η Δεκεμβρίου 2015, ενός μακροπρόθεσμου εμπειρογνώμονα που ειδικεύεται στο φορολογικό έλεγχο, ο οποίος θα ενταχθεί στην ομάδα των Ευρωπαίων συμβούλων που στελεχώνουν το Γραφείο του Υπουργού Οικονομικών .

Όσον αφορά στα θέματα φορολογικής συμμόρφωσης
Παροχή της εμπειρίας της Γαλλίας για τη δημιουργία ενός εργαλείου για την πρόσβαση στην φορολογική νομοθεσία και στα διοικητικά έγγραφα, που θα επιτρέπει στους Έλληνες φορολογούμενους και τις υπηρεσίες της φορολογικής διοίκησης να αποκτήσουν πρόσβαση σε πρακτική και πλήρη τεκμηρίωση φόρου.

- Ενίσχυση της τεχνικής υποστήριξης σχετικά με τα θέματα των εσωτερικών ελέγχων και τον έλεγχο των κινδύνων, προκειμένου να αυξηθεί η ενημέρωση των ενδιαφερομένων για τα ελληνικά δημόσια οικονομικά όπως απαιτείται διεθνώς και να βελτιωθεί η διαφάνεια των διαδικασιών.

Τέλος, η Γαλλία προτίθεται να συνοδεύονται οι μεταρρυθμίσεις αυτές με τη σταδιακή ένταξη των δημοσίων υπαλλήλων του ελληνικού Υπουργείου Οικονομικών στο πρόγραμμα κατάρτισης των δημόσιων οικονομικών, από την αρχή του 2016 και μετά, κάτω από συνθήκες που θα ορίζονται από τις δύο χώρες. Αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα περιλαμβάνει πρακτική εμπειρία σε επιχειρησιακές υπηρεσίες της γαλλικής φορολογικής διοίκησης (Γενική Διεύθυνση Δημόσιων Οικονομικών).

Ιδιωτικοποίηση και διαχείριση της δημόσιας περιουσίας
Η Γαλλία είναι έτοιμη να προσφέρει την πλήρη στήριξη και την εμπειρία της για να βοηθήσει την Ελλάδα στην ανάπτυξη της διαχείρισης των περιουσιακών της στοιχείων και στο πρόγραμμα διάθεσης τους, ιδίως μοιραζόμενη την εμπειρία και την τεχνογνωσία του Μετοχικού Κυβερνητικού Οργανισμού (APE), στα εξής μεταξύ άλλων θέματα:

- Παροχή συμβουλών στις ελληνικές δημόσιες αρχές για την δημιουργία του νέου Ταμείου που πρέπει να ιδρυθεί σύμφωνα με τη συμφωνία της 13 Ιουλίου 2015 και το μνημόνιο. Οι συμβουλές της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του προγράμματος διαχείρισης και διάθεσης περιουσιακών στοιχείων, μπορεί να περιλαμβάνει θέματα που αφορούν τη διακυβέρνηση, τη διάρθρωση και τις βασικές αποφάσεις τους μηχανισμούς του Ταμείου.

- Μεταφορά της εμπειρίας του ΑPE σχετικά με τη διαχείριση των δημόσιων φορέων πριν και μετά την μεταβίβαση τους: το συνολικό συντονισμό της ιδιοκτησιακής πολιτικής, τη διακυβέρνηση και την εκπροσώπηση στο συμβούλια των εταιρειών χαρτοφυλακίου, την παρακολούθηση της στρατηγικής των εταιρειών χαρτοφυλακίου, τη χρηματοοικονομική παρακολούθηση, την παρακολούθηση των επενδύσεων, τα προγράμματα αναδιάρθρωσης και πωλήσεων, τη διαμόρφωση της μερισματικής πολιτικής.

Μεταφορά της εμπειρίας του ΑΡΕ σε προγράμματα διάθεσης δημόσιας περιουσίας:
- Προετοιμασία των επιχειρήσεων και των περιουσιακών στοιχείων που πρόκειται να πωληθούν, επιλογή των κατάλληλων διαδικασιών της αγοράς (IPO, dual track, ABB, ανταγωνιστικές διαδικασίες, κ.λπ.)

- Προσδιορισμός των δυνητικών επενδυτών

- Χειρισμός των λογιστικών θεμάτων, προετοιμασία των pro forma ενοποιημένων λογαριασμών

- Ζητήματα που συνδέονται με τις υποχρεωτικές εισφορές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία

- Χρηματοδότηση των υποχρεώσεων των δημοσίων υπηρεσιών

- Εκπροσώπηση των εργαζομένων σε επίπεδο φορέα διακυβέρνησης σε κρατικές εταιρείες, και προστασία των στρατηγικών συμφερόντων της Κυβέρνησης

- Ρυθμιστικά θέματα

- Θέματα ανταγωνισμού

Μέθοδοι εργασίας:
- Η εταιρική αυτή σχέση για τη μεταρρύθμιση αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ευρωπαϊκής προσπάθειας να στηρίξει την Ελλάδα. Η εφαρμογή της θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του σχεδίου για την υποστήριξη της τεχνικής συνεργασίας των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ελληνικών αρχών, με τον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού ως βασικό συνομιλητή. Επίσης, θα είναι πλήρως συνεπής με τις δεσμεύσεις και τα μέτρα οικονομικής μεταρρύθμισης που συνδέονται με το πακέτο οικονομικής βοήθειας.

- Η Ελλάδα θα διατηρήσει την πλήρη πολιτική και επιχειρησιακή κυριότητα των μεταρρυθμίσεων.

- Ο εταίρος της μεταρρύθμισης (η Γαλλία) μοιράζεται κρατικού επιπέδου εμπειρίες, ορθών πρακτικών και υποστηρίζει τις ελληνικές αρχές κατά τη διαδικασία σκέψης για την ανάπτυξη, το σχεδιασμό και την υλοποίηση της στρατηγικής μεταρρυθμίσεων και δράσεων. Αυτή η εταιρική σχέση συμβάλλει στον καθορισμό των στρατηγικών προσανατολισμών για την υποστήριξη και την τεχνική βοήθεια, και διευκολύνει την επίτευξη των μεταρρυθμίσεων από τις ελληνικές αρχές. Για να επιτευχθεί αυτό, η Γαλλία παρέχει πολιτική στήριξη μέσω της διατήρησης και ανάπτυξης υψηλού επιπέδου επαφών με τις ελληνικές αρχές, το SRSS, άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Γαλλία αντιπροσωπεύεται από έναν ανώτερο συντονιστή και, όταν είναι αναγκαίο, άλλους εξουσιοδοτημένους ανώτερους δημόσιους υπαλλήλους. Οι ελληνικές αρχές θα ορίσουν επίσης ένα ανώτερο συντονιστή.

- Για κάθε έναν από τους βασικούς τομείς μεταρρυθμίσεων, κάθε μέρος θα διασφαλίσει ότι δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα μέσα για την επίτευξη των βασικών πτυχών της εποπτείας και παρακολούθησης των σχετικών έργων. Οι δράσεις και σχετικές υπηρεσίες υποστήριξης, καθώς και ενα σαφές χρονοδιάγραμμα των πρωτοβουλιών, θα πρέπει να καθορίζονται και συμφωνούνται μεταξύ των ελληνικών αρχών και της Γαλλίας, σε συντονισμό με την SRSS και τους άλλους εμπλεκόμενους εταίρους στη μεταρρύθμιση. Η απαιτούμενη σημασία θα πρέπει να δοθεί στο συγκεκριμένο θεσμικό καθεστώς της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων και τον βαθμό αυτονομίας του.

- Σε επίπεδο έργου, η Γαλλία υποστηρίζει περαιτέρω τις Ελληνικές Αρχές, σε συντονισμό με την SRSS, για τον εντοπισμό και τη διαμόρφωση της σχετικής ειδικότητας. Ανάλογα με τη φύση της συνδρομής που θα παρασχεθεί, θα αποκτηθεί εξειδίκευση, κυρίως από τη Γαλλία και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τους διεθνείς οργανισμούς, τους δημόσιους οργανισμούς ή / και τον ιδιωτικό τομέα, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες . Η βοήθεια αυτή θα πραγματοποιηθεί μέσω μιας βέλτιστης ισορροπίας μεταξύ σεμιναρίων και εργαστηρίων στη Γαλλία ή στην Ελλάδα, και τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες αποστολές εμπειρογνωμόνων (με εγκατάσταση ή ταξιδεύοντας σε τακτική βάση στην Αθήνα).

- Οι ελληνικές αρχές, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα οριστικοποιήσουν τις διάφορες διαδικασίες για τη χρηματοδότηση της εν λόγω εμπειρίας.

Την πλήρη δέσμευσή μας να ενισχυθεί το υπάρχον πλαίσιο της συνεργασίας επιβεβαιώνει αυτή η συμφωνία.

Τα επιτεύγματα αυτού του πρωτοκόλλου θα αναφέρονται δύο φορές το χρόνο στις δύο κυβερνήσεις, από δύο ανώτερους δημοσίους υπαλλήλους, που θα οριστούν αντίστοιχα από την Ελλάδα και τη Γαλλία.

Υπεγράφη στην Αθήνα στις 23 Οκτωβρίου 2015

εκ μέρους της Ελληνικής Δημοκρατίας

Ευκλείδης Τσακαλώτος Ο Υπουργός Οικονομικών

της Ελληνικής Δημοκρατίας

Εκ μέρους της Γαλλικής Δημοκρατίας

Michel Sapin

Ο Υπουργός Οικονομικών και Δημόσιων Λογαριασμών

της Γαλλικής Δημοκρατίας




  Scholeio.com  

Πόσο εύκολη είναι ή πρόσβαση στην 'Ανοιχτή Γνώση' και πόσοι γνωρίζουν για αυτήν ?



Το 2004 επιστήμονες ίδρυσαν έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό αφιερωμένο στην προώθηση ανοικτών δεδομένων και ανοιχτού περιεχομένου σε όλες τις μορφές τους.

Και το όνομα ή καλύτερα η διαδικτυακή του υπόσταση αυτού Open Knowledge Foundation
Από τις εργασίες του προέκυψαν πολύτιμα εργαλεία, όπως η ανοιχτή πλατφόρμα δεδομένων CKAN που χρησιμοποιείται από τις διαδικτυακές πύλες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το εγχειρίδιο αξιοποίησης δεδομένων για τους δημοσιογράφους, 
Data Journalism Handbook.  Η εκ μέρους αυτού του οργανισμού δημοσίευση του ορισμού των Ανοιχτών Δεδομένων, το 2005, οδήγησε στην άνθιση κινημάτων ανοίγματος της πληροφορίας και της γνώσης σε κάθε χώρα, αλλά και στην έναρξη της συζήτησης για το υπερσύνολο όλων αυτών, την Ανοιχτή Επιστήμη.
 γράφει ο Τάσος Καφαντάρης

Χρειάζεται τελικά να ζήσει κανείς στιγμές απόλυτης αδυναμίας – όπως αυτές που έζησε ο λαός των Φιλιππίνων στο πέρασμα του τυφώνα – για να συλλάβει τη «φούσκα» της επιστημονικής και τεχνολογικής παντοδυναμίας του ανθρώπου; 
Πρός τι τα τόσα επιτεύγματά μας, τα τόσα εντυπωσιακά ίχνη μας σε τούτον τον πλανήτη ή σε επόμενους, αν δεν μπορούμε να συνασπίσουμε τις δυνάμεις μας απέναντι στην οργή της φύσης; 
Μήπως φταίει το ότι η επιστήμη και η τεχνολογία δεν ανήκουν σε όλους μας αλλά σε λιγοστούς πάτρωνές τους;

Τυπικά, το 3ο Διεθνές Συνέδριο Ανοιχτής Πρόσβασης που διοργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, στις 16 - 18 Οκτωβρίου 2013, δεν προδιέγραφε τέτοιους «επαναστατικούς συλλογισμούς». Στόχος του ήταν να προβάλει τις εξελίξεις που έχουν συντελεστεί στην Ευρώπη τα τελευταία δύο χρόνια για την προώθηση της ανοικτής πρόσβασης στη δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα και το άνοιγμα των δημοσίων δεδομένων. 
Όμως, οι εισηγήσεις των κύριων ομιλητών του – Ιωάννης Καλογήρου (ΕΜΠ), Χάρης Τσαβδάρης (ΓΓΠΣ), Φιλ Αρτσερ (W3C) και Τζέφρι Μπόλτον (Πανεπιστήμιο Εδιμβούργου) – πυροδότησαν γοργά τα ερωτήματα «για ποιόν μαζεύουμε τα στοιχεία;», «τι έννοια έχει η διασύνδεση των πληροφοριών;», «ποιός έχει τελικά πρόσβαση στη γνώση;» ή «σε ποιόν ανήκει η επιστήμη;»
Όπως έχει ήδη περιγράψει το Βήμα.gr σε προ έτους άρθρο του (βλ. «Επιστήμη, άνοιξε!») οι ζυμώσεις έφεραν την πρώτη μεγάλη σύγκρουση των επιστημόνων με το κατεστημένο των επιστημονικών εκδόσεων, το 2011. Αλλά το ζητούμενο του εφικτού ανάμεσα στο μαξιμαλιστικό «δώστε όλη τη γνώση στο λαό» και το μινιμαλιστικό «ανοίξτε την επιστημονική γνώση σε όλους τους ειδικούς του τομέα της», είναι μιά δυσεπίλυτη εξίσωση με πολλές παραμέτρους. 
Προκειμένου να διαφωτιστούμε σχετικά με αυτές τις παραμέτρους και το πόσο «μεγάλο μπορεί να είναι το άνοιγμα», απευθυνθήκαμε στον καθηγητή Γεωλογίας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, ακαδημαϊκό (μέλος της Royal Society) και εκπρόσωπο της Βρετανίας στην επιστημονική επιτροπή του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, Τζέφρι Μπόλτον (Geoffrey Boulton).

Μια συνέντευξη με τον καθηγητή και ακαδημαϊκό Τζέφρι Μπόλτον για το «άνοιγμα» της πρόσβασης στα δεδομένα της επιστημονικής έρευνας

Κατά την ομιλία του υπό τον τίτλο «Η Επιστήμη ως Ανοικτό Εγχείρημα» – που συστήνουμε με θέρμη να παρακολουθήσετε διαδικτυακά – ο καθηγητής Μπόλτον (εικοιζόμενος αριστερά)  εξήγησε το πώς φθάσαμε στο τωρινό αίτημα «Αναγέννησης της Επιστήμης» μέσω ανοίγματος των στεγανών της, αλλά και τον κίνδυνο ασφυξίας της αν επιβάλουμε την γνωστοποίηση σε όλους – ειδήμονες και μη – κάθε στοιχείου και κάθε λεπτομέρειας της κάθε έρευνας.
Κατέληξε με το όραμά του για επίτευξη ενός «έξυπνου ανοίγματος της επιστήμης» μέσα από τον διάλογο όλων των παραγόντων της.
Αμέσως μετά, τον ρωτήσαμε:

- Κύριε καθηγητά, ποιο είναι το ακροατήριό σας; Μόνον οι επιστήμονες; Ποιος θα υλοποιήσει αυτά που προτείνετε; Εφόσον τα κονδύλια της έρευνας προέρχονται όλο και περισσότερο από τον ιδιωτικό τομέα, ποιοι και γιατί θα συμφωνήσουν μαζί σας;
« Αυτά που προτείνω δεν γίνεται – κατά τη γνώμη μου – να επιβληθούν από υπερεθνικούς φορείς. Χρειάζεται να προκύψουν ως συμφωνία των επιμέρους συντελεστών της επιστημονικής έρευνας. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι η επιστήμη είναι πλέον μια διεθνής επιχείρηση – δεν υπάρχει αγγλική ή ελληνική επιστήμη. Γι’ αυτό χρειάζεται πολλή δουλειά τόσο τοπικά, ανά έθνος, όσο και στη διεθνή συνεργασία».

- Και η χρηματοδότηση όλων αυτών από πού θα προκύψει;
«Αυτό που λέω εγώ και όσοι συμφωνούν με τις θέσεις μου είναι ότι χρειάζεται αλλαγή στόχευσης στις χρηματοδοτήσεις, με εξοικονόμηση πόρων από «έξυπνες επενδύσεις». Για παράδειγμα, τα πανεπιστήμια ξοδεύουν παραδοσιακά τεράστιους πόρους για τη διατήρηση των βιβλιοθηκών τους. Όμως, στην τωρινή ψηφιακή εποχή, αυτή η επένδυση δεν χρειάζεται πλέον να είναι τόσο μεγάλη».
- Όταν οι «New York Times» έγραψαν στις 13 Αυγούστου 2013 ένα άρθρο για ‘σας, ο αρθρογράφος χρησιμοποίησε το λογοπαίγνιο «η γνώση θέλει να είναι δωρεάν και... ακριβή». Τι έχετε να πείτε γι’ αυτό;
«Αν αυτοί που υπηρετούν την επιστήμη έχουν και τον έλεγχο των δεδομένων της έρευνάς τους, τότε αυτή γίνεται φθηνή. Όταν όμως κοινοποιείς δωρεάν το αποτέλεσμα της έρευνας αλλά κρατάς τα στοιχεία για όποιον τα ακριβοπληρώνει – όπως κάνουν ως τώρα οι εκδότες επιστημονικών περιοδικών – τότε η γνώση καταλήγει πανάκριβη».
- Δεν θα μπορούσε η επιστημονική κοινότητα να απαιτήσει τη θεσμοθέτηση νέων κανόνων, ένα είδος «παγκόσμιου επιστημονικού συντάγματος», που θα επιβάλει τη δωρεάν διάδοση των ευρημάτων και, τελικά, της γνώσης;
«Τυπικά, υπάρχει ήδη ένα πλαίσιο που θα μπορούσε να προωθήσει κάτι τέτοιο και αυτό είναι η παγκόσμια ένωση ακαδημιών (ICSU). Αλλά στην πράξη δεν υπάρχει μία «παγκόσμια φωνή για την επιστήμη». Η μόνη στιγμή που κάτι τέτοιο εκδηλώθηκε ήταν όταν στη συνάντηση των G8 ψηφίστηκε η μη κατοχύρωση πατεντών στο ανθρώπινο DNA. Όμως, σημειώστε ότι η Ε.Ε. δεν ένοιωσε ευτυχής με αυτή την εξέλιξη και δεν προσυπέγραψε το ψήφισμα. Κι αυτό συνέβη διότι στην Ε.Ε. είναι παντοδύναμο το λόμπι των βιομηχάνων».
- Αν αυτά τα λόμπι κατορθώνουν να φιμώνουν την επιστήμη εν καιρώ δημοκρατίας, τότε... μήπως νιώθετε ιδιαίτερη νοσταλγία για την κατά Πλάτωνα διακυβέρνηση του κόσμου από κυβερνήτες-επιστήμονες;  Ακόμη πιο αιχμηρά μάλιστα, θα σκεπτόταν κανείς ότι ανά την ιστορία η επιστήμη γνώρισε ιδιαίτερη πρόοδο σε περιόδους πεφωτισμένων τυράννων-πατρώνων της... 
«Αν ο σκοπός της ζωής είναι να επιτελούμε επιστήμη, τότε το σκεπτικό αυτό είναι σωστό. Όμως, κατ’ εμέ, ο σκοπός της ζωής είναι να προάγει την καλή διαβίωση των ανθρώπων, με την επιστήμη αρωγό. Και θα σας θυμίσω αυτό που είχε πει ο Τσόρτσιλ: «Η δημοκρατία που έχουμε είναι ένα απαίσιο σύστημα, αλλά είναι το καλύτερο που έχουμε». Από την άλλη πλευρά, το άνοιγμα της επιστήμης σημαίνει και άνοιγμα της δημοκρατίας. Οπότε αν λαχταρούμε το ένα οφείλουμε να παλέψουμε και για το άλλο».
- Δεν φοβάστε ότι, στο μεταξύ, ο διαδικτυακός Πύργος της Βαβέλ που ορθώνουμε θα καταρρεύσει;
«Αν κοιτάξουμε προς τα πίσω, στα τελευταία 300 χρόνια πολιτισμού, θα δούμε ότι ο κύριος ρόλος της επιστήμης ήταν εκείνος της δόμησης γνώσης και κατανόησης. Και οι ύψιστες διακρίσεις σε επιστήμονες δόθηκαν σε εκείνους που κατόρθωσαν να εξάγουν απλότητα από την πολυπλοκότητα. Αυτό, στον τωρινό μας κόσμο της αυξανόμενης πολυπλοκότητας, επιτάσσει την υπεράσπιση της διαύγειας και της απλότητας ακριβώς με την δημοσίευση των δεδομένων πάνω στα οποία στηρίζονται οι νέες επιστημονικές ανακαλύψεις. Το οικοδόμημα της επιστήμης δεν θα πέσει αν αυτή ξεφύγει από τις «αγκάλες» εκείνων που τη θέλουν κλειστή».
ΥΓ: Για την πλήρη κατανόηση του θέματος «Η Επιστήμη ως Ανοικτό Εγχείρημα» θα πρέπει να διαβάσει κανείς το πόρισμα της μελέτης που δημοσίευσε η Royal Society το 2012, στο http://royalsociety.org/policy/projects/science-public-enterprise/report/.


Τι εστί Ανοιχτή Γνώση;

Θεωρώντας ως γνώση οτιδήποτε περιλαμβάνει περιεχόμενο (μουσική, κινηματογραφικές ταινίες, βιβλία...), δεδομένα (επιστημονικά, ιστορικά, γεωγραφικά ή άλλης μορφής) ή πληροφορίες (κρατικές ή άλλες διοικητικές πληροφορίες) αλλά όχι ακόμη το λογισμικό, και ως άδεια την νόμιμη άδεια υπό την οποία διατίθεται ένα έργο γνώσης, τότε ένα έργο γνώσης θεωρείται ανοιχτό εφόσον:

•    είναι διαθέσιμο στο σύνολό του και σε κόστος όχι μεγαλύτερο από ένα εύλογο κόστος αντιγραφής - κατά προτίμηση για δωρεάν λήψη μέσω του Διαδικτύου.
•    η άδειά του δεν θέτει περιορισμούς για την πώληση ή δωρεάν διανομή του έργου, είτε αφ’ εαυτού είτε ως μέρους δέσμης αποτελούμενης από έργα προερχόμενα από διαφορετικές πηγές. Η άδεια δεν απαιτεί καταβολή πνευματικών δικαιωμάτων ή άλλου τέλους για τέτοιου τύπου πώληση ή διανομή.
•    η άδεια προβλέπει τη δυνατότητα τροποποιήσεων και δευτερογενών έργων και επιτρέπει αυτά να διανέμονται υπό τους ίδιους όρους με το πρωτότυπο έργο. Η άδεια μπορεί να επιβάλλει κάποια μορφή προϋποθέσεων απόδοσης και ακεραιότητας.
•    το έργο παρέχεται σε τέτοια μορφή ώστε να μην τίθενται τεχνολογικά εμπόδια στην πραγματοποίηση των παραπάνω δραστηριοτήτων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την προσφορά του έργου σε ανοιχτή μορφή δεδομένων, δηλαδή σε κάποια της οποίας οι προδιαγραφές είναι δημόσια και ελεύθερα διαθέσιμες και δεν υπάρχουν χρηματικοί ή άλλοι περιορισμοί για τη χρήση της.
•    η άδεια προϋποθέτει ως όρο για αναδιανομή και επαναχρησιμοποίηση την απόδοση στους συντελεστές και δημιουργούς του έργου (Ο όρος αυτός δεν μπορεί να είναι επαχθής. Π.χ. εάν απαιτείται απόδοση, θα πρέπει να συνοδεύεται το έργο από έναν κατάλογο όλων όσοι χρήζουν αποδόσεως).
•    η άδεια μπορεί να προϋποθέτει ως όρο για αναδιανομή του έργου σε τροποποιημένη μορφή το τελικό έργο να έχει διαφορετικό τίτλο ή διαφορετικό αριθμό έκδοσης από το πρωτότυπο έργο.
•    η άδεια δεν μεροληπτεί εναντίον προσώπου ή ομάδας προσώπων.
•    η άδεια δεν περιορίζει τη χρήση του έργου σε συγκεκριμένο πεδίο δραστηριότητας.
Παραδείγματος χάριν, δεν μπορεί να εμποδίζει τη χρήση του έργου στο εμπόριο ή για στρατιωτική έρευνα.
•    τα δικαιώματα που συνδέονται με το έργο ισχύουν για όλους αυτούς στους οποίους αναδιανέμεται το έργο χωρίς ανάγκη εκτελέσεως περαιτέρω άδειας.
•    τα δικαιώματα που συνδέονται με το έργο δεν εξαρτώνται από το εάν το έργο αποτελεί μέρος συγκεκριμένης δέσμης. Εάν το έργο αποσπάται από αυτήν τη δέσμη και χρησιμοποιείται ή διανέμεται εντός των όρων της άδειάς του, όλοι αυτοί στους οποίους το έργο αναδιανέμεται θα έπρεπε να έχουν τα ίδια δικαιώματα με εκείνα που παραχωρούνται σε σύνδεση με την πρωτότυπη δέσμη.
•    η άδεια δεν θέτει περιορισμούς σε άλλα έργα που διανέμονται μαζί με το εξουσιοδοτημένο έργο. Παραδείγματος χάριν, η άδεια δεν μπορεί να απαιτεί να είναι ανοιχτά και όλα τα υπόλοιπα έργα που διανέμονται με το ίδιο μέσο.
______________________________________________________



* Το Ίδρυμα Ανοιχτής Γνώσης Ελλάδος είναι ένας μη-κερδοσκοπικός οργανισμός, ο οποίος λειτουργεί για να διαδώσει την ανοιχτή γνώση, τα ανοιχτών δεδομένων, τη διαφάνεια και τη συμμετοχής. Εδώ μπορείτε να μάθετε περισσότερα για εμάς, για τους στόχους μας και τα έργα μας.

_________________________________________

Πηγές: http://www.tovima.gr/science/article/?aid=543369
http://opendefinition.org/okd/ellinika/



  Scholeio.com  


Πως να 'σβήσετε' προσωπικές σας πληροφορίες από την Google



Η απορία είναι αναμενόμενη. Η πίεση που ασκήθηκε στη Αμερικάνικη Google, από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την προστασία προσωπικών δεδομένων, ισχύει μόνο για τους Ευρωπαίους χρήστες ?


''Μετά από τελεσίδικη δικαστική απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Google αναγκάστηκε να λανσάρει μια φόρμα (χωρίς πολλές τυμπανοκρουσίες…) την οποία θα μπορεί να συμπληρώνει οποιοσδήποτε Ευρωπαίος χρήστης για να ζητά την αφαίρεση συνδέσμων ή πληροφοριών από τη μηχανή αναζήτησης που αναφέρονται σε προσωπικά δεδομένα του''.

Τότε.... τον Ιούνιο του 2014 διάφοροι ιστότοποι  περιέγραφαν λεπτομερώς:

Πρόκειται για το “δικαίωμα των χρηστών στη λήθη”, απόφαση που πήρε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (C-131/12, 13 Μαΐου 2014) 
πριν μερικές ημέρες και υποχρεώνει τις μηχανές αναζήτησης να συμμορφώνονται σε σχετικά αιτήματα από τους χρήστες. 

Η διαδικασία, για την ώρα, φαίνεται αρκετά γραφειοκρατική, αφού θα μετά την αίτηση του χρήστη θα γίνεται σχετικός έλεγχος για την αφαίρεση των δεδομένων, αναφέρει το techgear.gr

Ουσιαστικά, θα γίνεται έλεγχος για την αφαίρεση πληροφοριών που αφορούν κάποιον χρήστη και μπορεί να είναι άσχετες ή πλέον παρωχημένες, αλλά η Google τονίζει ότι πολλές φορές υπάρχουν στοιχεία για κάποιους που θα πρέπει να τα γνωρίζει ο κόσμος για το κοινό συμφέρον (π.χ. απάτες, εγκλήματα κλπ.).

Καταλαβαίνετε ότι υπάρχει πολύ ψωμί στο θέμα, αλλά είναι εμφανές ότι η Google το πηγαίνει απλά στο όριο για να μη δεχτεί νέα επίπληξη από την ΕΕ.


Αλλά στις 29 Σεπτεμβρίου του 2014 η Καθημερινή ενημερώνει:


Νέος κύκλος πιέσεων προς την Google ασκείται από τις ευρωπαϊκές Αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων, σύμφωνα με το BBC. Όπως αναφέρει το δίκτυο, οι Αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων ζητούν από την αμερικανική μηχανή αναζήτησης να γνωστοποιεί με ακρίβεια στους χρήστες ποια προσωπικά στοιχεία τους έχουν συλλεχθεί.

Η «διαμάχη» της Google με τις Αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων, αρκετών ευρωπαϊκών κρατών, χρονολογείται από τον Μάρτιο του 2012.

Τότε, η Google ανακοίνωσε ότι συνδυάζει δεδομένα που αντλεί τόσο από τη μηχανή αναζήτησης όσο και από τους δημοφιλείς ιστοτόπους ανταλλαγής οπτικοακουστικού υλικού YouTube, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου Gmail και χαρτών Google Maps.

Σύμφωνα με τις Αρχές προστασίας δεδομένων, ενός μεγάλου αριθμού ευρωπαϊκών κρατών, οι χρήστες δεν είχαν τη δυνατότητα να προστατέψουν τα προσωπικά τους δεδομένα.

Ωστόσο, επί της ουσίας η Google δεν κρίθηκε ένοχη ότι υποκλέπτει δεδομένα. Εκείνο που της καταλογίστηκε είναι ότι δεν γνωστοποιεί αρκετές πληροφορίες και λεπτομέρειες σχετικά με τα δεδομένα που καταχωρούνται στο σύστημά της.

Αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων από την Ιταλία, τη Γαλλία, την Ισπανία, τη Γερμανία αλλά και τη Μεγάλη Βρετανία άρχισαν έρευνα. Μάλιστα, τον Ιανουάριο, η γαλλική Αρχή προστασίας δεδομένων επέβαλε πρόστιμο 150.000 ευρώ στην Google.


Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά και να επιλέξετε αν θα προβείτε στο να κάνετε αίτηση εδώ.





  Scholeio.com  

Πόσο Μυστική είναι τελικά η Αυτοκρατορία των Οικονομικών Δολοφόνων ?



«Εμείς οι οικονομικοί δολοφόνοι, είμαστε οι πρώτοι που μπορέσαμε να φτιάξουμε μια παγκόσμια οικονομική αυτοκρατορία, μυστική.» 

Λέει ο John Perkins, ένας οικονομικός δολοφόνος που είχε ηγηθεί σε αποστολές στη Λατινική Αμερική. 

Τι κάνουν λοιπόν οι οικονομικοί δολοφόνοι; 

Βρίσκουν μια χώρα με πολλές πλουτοπαραγωγικές πηγές, δανείζουν στην χώρα αυτή πολλά χρήματα από την παγκόσμια τράπεζα ή κάποια αντίστοιχη, τα χρήματα δεν πηγαίνουν ποτέ στη χώρα, αλλά στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που «επενδύουν». 

Οι εταιρείες αυτές κάνουν έργα, τα οποία απολαμβάνει ένα πολύ μικρό ποσοστό των κατοίκων, καθώς οι περισσότεροι δεν έχουν την άνεση να τα αποκτήσουν και να τα οικειοποιηθούν. Μετά, ολόκληρος ο λαός και η η χώρα βρίσκεται χρεωμένη, και καθώς δεν μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη της, οι οικονομικοί δολοφόνοι ξαναπάνε, και την εκβιάζουν. 

«Αφού δεν μπορείτε να μας πληρώσετε, θα μας δίνετε τα αγαθά που παράγετε (πετρέλαιο, αέριο, χρυσό), σε εξευτελιστικές πηγές...»  Την εξαναγκάζουν, την βάζουν να ψηφίζει υπέρ τους στον ΟΗΕ και σε διεθνείς οργανισμούς, και τοποθετούν στρατιωτικές βάσεις στο έδαφός της

«Όταν αποτυγχάνει αυτό, τότε βρίσκουμε έναν τρόπο να ανατρέψουμε ή να δολοφονήσουμε τους ηγέτες της, και αν αποτύχει και αυτό, όπως στο Ιράκ, τότε στέλνουμε τον στρατό»

Ο Perkins δεν θεωρεί ότι γι αυτό φταίει ο καπιταλισμός γενικά, αλλά ο συγκεκριμένος καπιταλισμός που εφαρμόζεται παντού σήμερα, και που έχει δημιουργήσει έναν εξαιρετικά άδικο, ασταθή, και επικίνδυνο κόσμο.... 

Συνεχίζει λέγοντας ότι γνώρισε πολλούς ένοπλους αντάρτες (τρομοκράτες τους ονομάζει ο ίδιος) αλλά ότι δεν γνώρισε κανέναν που ήθελε να γίνει «τρομοκράτης». 


«Είναι απελπισμένοι άνθρωποι» τονίζει, και συνεχίζει λέγοντας πως «αν θέλουμε να απαλλαγούμε από την τρομοκρατία, πρέπει να απαλλαγούμε από τις ρίζες αυτού του καρκινώματος που διαλύει το σύστημα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να καταλάβουμε, ότι δεν μπορούμε σήμερα να μιλάμε για εθνική ασφάλεια, χωρίς να καταλάβουμε ότι όλος ο πλανήτης είναι το σπίτι μας»....




Όλοι λίγο πολλοί τα τελευταία χρόνια έχουν ακούσει για τους λεγόμενους «οικονομικούς δολοφόνους». Για τα γεράκια που εντοπίζουν χώρες και κυβερνήσεις και προωθούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Ανθρώπους που κάνουν τη βρώμικη δουλειά...

Εντοπίζουν τις χώρες-θύματα τις δανείζουν και με τα δάνεια παίρνουν δουλειές εταιρείες κολοσσοί των χωρών που εκπροσωπούν και στη συνέχεια οι χώρες αυτές βυθίζονται στο χάος.





Αλήθεια ή ψέματα;

Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει, ωστόσο ο Τζον Πέρκινς (John Perkins) που ισχυρίζεται ότι έχει υπάρξει οικονομικός εκτελεστής είναι βέβαιος. Μάλιστα δίνει και λεπτομέρειες για τον τρόπο που δρουν και λειτουργούν. 

Ποιος είναι ο Τζον Πέρκινς... εδώ

Για να μην λέτε ότι όλα βγαίνουν από το μυαλό μας....  Διαβάστε ακόμα στο Newsit και το ΕΘΝΟΣ.  

H προσπάθεια οικονομικής εξαθλίωσης της Ελλάδας, ξεπουλήματος και συγκέντρωσης του πλούτου της μαζί με πλούτους άλλων κρατών συνεχίζεται και οι εξελίξεις αναμένονται ραγδαίες. εδώ
___________________________________________________



  Scholeio.com  

Αν δεν σε κερδίσω...



Ήθελε να σταματήσει τον ''χρόνο του'' και το έκανε, σταμάτησε το ρολόι του... 

γράφει ο Φρέντυ Γερμανός

   Γνωρίστηκαν τυχαία στην Καλλιθέα το 1895, όταν η Σοφία γύριζε στο σπίτι της. 
Ο Γιαννόπουλος έκανε έναν από τους ατελείωτους περιπάτους του στο ύπαιθρο, κόβοντας λουλούδια από τους κήπους και σπέρνοντάς τα, κατά τη συνήθειά του, δεξιά και αριστερά. 

- «Ερχόταν αντίθετα από εμένα», διηγείται η Σοφία Λασκαρίδου. «Λίγα βήματα μας χώριζαν...  Στάθηκε. 

Στάθηκα κι εγώ. Τα μάτια μας συναντήθηκαν. Έβγαλε το καπέλο του και τα χρυσά του μαλλιά έλαμψαν στο φως του ήλιου. Είδα τον ουρανό στα μάτια του», ψιθύρισε: 
- «Η ομορφιά σας με θάμπωσε»
- «Και εμένα η δική σας» του απάντησα. Έσκυψε βιαστικά το κεφάλι, χαιρέτησε και με προσπέρασε. 

   Πόσες ιστορίες δεν αρχίζουν άραγε με τον ίδιο τρόπο! Αλλά κάτι στην ιστορία του Γιαννόπουλου και της Σοφίας ήταν διαφορετικό από την πρώτη στιγμή, κάτι που εκείνο το απόγευμα έμεινε μετέωρο στον αέρα και τους ένωσε ως τον θάνατο. 

«Την Κυριακή, ύστερα από την συνάντηση εκείνη, έγινε το απροσδόκητο. 
Είδα να μπαίνει ξαφνικά στο σαλόνι του σπιτιού μας ο ωραίος άγνωστος. 
Η καρδιά μου σταμάτησε. Προχώρησε προς το μέρος μου και συστηθήκαμε: 
- Περικλής Γιαννόπουλος 
- Ώστε γνωρίζατε ποια ήμουν; 
- Πήρα το θάρρος να έλθω. Έπρεπε να έλθω

Εκείνη την ώρα ο πατέρας μου έπαιζε σκάκι με τον ζωγράφο Οθωναίο. 
Δεν ήταν δυνατό να διακόψω το παιχνίδι τους, ωστόσο, η μητέρα μου δέχθηκε τον Γιαννόπουλο με τη συνηθισμένη της καλοσύνη και μίλησαν αρκετά μαζί. 
Ο πατέρας μου κοίταξε τον ξανθό νέο που του παρουσίασα και χαμογέλασε: 
- Η κόρη μου είχε πάντα ωραίες φίλες και φίλους, είπε. Τα νιάτα και η ομορφιά είναι το σπουδαιότερο πράγμα στον κόσμο, φτάνει να ξέρει κανείς να τα μεταχειρίζεται». 

   Νιάτα, ομορφιά, έρωτας. Τα είχαν όλα, δεν τους έλειπε τίποτε για να ενωθούν και να ευτυχήσουν. Ύστερα από μερικές ημέρες, ο Γιαννόπουλος χτύπησε πάλι την πόρτα του σπιτιού της Σοφίας στην Καλλιθέα. Τον δέχθηκε στον κήπο και μετά περπάτησαν μαζί ως την Ακρόπολη.

«Ήταν μια ονειρεμένη πορεία, έγραψε μετά στο ημερολόγιό της. Περάσαμε τον Ιλισό πηδώντας πάνω από τα λευκά του χαλίκια. Ανεβήκαμε πίσω από το μνημείο του Φιλοπάππου και βρεθήκαμε σε ένα κάμπο γεμάτο ασφοδελούς. Καθίσαμε στον λόφο να ξεκουραστούμε:

- Οι ασφοδελοί κλείνουν το μυστικό της λήθης, είπε ο Περικλής. 
«Ο ήλιος έριχνε τις τελευταίες του ακτίνες. Τα σύννεφα έπαιζαν μακριά στη Σαλαμίνα. Κανείς δεν μιλούσε. Ύστερα έσκυψε και με φίλησε.» 

Η μέρα τελείωνε. Ο Περικλής είπε: 
- Η ηδονή του έρωτα, μόνο με την ηδονή του θανάτου αντισταθμίζεται. 
- Με την οδύνη του θανάτου θέλεις να πεις. Ο Γιαννόπουλος κούνησε το κεφάλι του. 
- Όχι, είπε. Ο θάνατος είναι η υπέρτατη ηδονή. Η γαλήνη. 

   Άραγε εκείνη την ώρα πέρασε εμπρός από τα μάτια του ξανθού συγγραφέα το όραμα του εαυτού του, καβάλα στο άλογο, να μπαίνει στην αγριεμένη θάλασσα του Σκαραμαγκά; Δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Λίγες μέρες μετά την αυτοκτονία του Γιαννόπουλου, τα κύματα του Σκαραμαγκά ξέβρασαν το πτώμα του. Ο θάνατος δεν είχε νικήσει την ομορφιά του, μόνο που ήταν μια παγωμένη ομορφιά με κατάλευκα μαλλιά. Φορούσε λευκή φανέλα, κοστούμι και γάντια γκλασέ. 

Ένας ξανθός Αθηναίος με γαλανά μάτια και φλογερή ιδιοσυγκρασία μπήκε στη θάλασσα του Σκαραμαγκά, καβάλα σ" ένα λευκό άλογο και... φύτεψε μια σφαίρα στον κρόταφό του. Πριν από ένα αιώνα περίπουΤο ρολόι που βρέθηκε στην τσέπη του, είχε σταματήσει στις 11 και 3 λεπτά. 

Ήταν ο Περικλής Γιαννόπουλος, μια από τις λαμπρότερες ελπίδες των ελληνικών γραμμάτων. «Αυτοκτόνησε γιατί δεν βρήκαν απήχηση στο κοινό οι ιδέες του», έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής.  Η αληθινή όμως αιτία του θανάτου του Γιαννόπουλου βρισκόταν αλλού...  

   Ο αστυνομικός Ελευσίνος, διέταξε να μεταφερθεί το πτώμα στην εκκλησία. Εκεί έμεινε ως την άλλη μέρα το πρωί που έγινε η κηδεία. 

Αλλά στο διάστημα που μεσολάβησε: «...διεπιστώθη ότι το πτώμα είχον ήδη περιποιηθεί χείρες αβραί, οι οποίαι είχαν αποθέσει επί της κεφαλής του στέφανον ανθέων εξαιρετικών και είχαν χύσει επ' αυτού μύρα. Ο αστυνόμος εξήγησεν ότι με το πρωινόν τραίνον, κατήλθαν εξ Αθηνών δύο κυρίαι του εξωτερικού, οι οποίαι μετέβησαν εις την εκκλησίαν και απέθεσαν επί του πτώματος πλήθος ανθέων τα οποία έφεραν εξ Αθηνών και το εμύρωσαν. Ακολούθως, έφυγον χωρίς να καταστήσουν γνωστά τα ονόματά των» (Εφημερίδα «Πατρίς» 22/4/1910)

Ποιές ήταν αυτές οι δύο γυναίκες; 
Τι σχέση είχαν με τον Γιαννόπουλο και γιατί χάθηκαν μετά χωρίς να αποκαλύψουν την ταυτότητά τους; 
Οι εφημερίδες έκαναν μια μικρή εξόρμηση για να εξιχνιάσουν το μυστήριο, αλλά δεν μπόρεσαν να βρούν τίποτα. 

Ο Γιαννόπουλος πίστευε βαθιά στο απόρρητο της ιδιωτικής του ζωής. 
Σπάνια μιλούσε για τον εαυτό του. 
Μερικοί Αθηναίοι, ήξεραν ότι ο ποιητής συνδεόταν με μια γυναίκα. 

Είχαν δει τις σφιχταγκαλιασμένες σκιές τους να ανεβαίνουν στην Ακρόπολη ή να κάνουν περίπατο ανάμεσα στα δέντρα της Ελευσίνας. 
Αλλά κανείς δεν είχε δει τίποτα περισσότερο, κανείς δεν ήξερε κάτι που να έριχνε φως στη ζωή και στο θάνατο του ποιητή.

Κανείς δεν ήξερε τη μοιραία σύντροφο του Περικλή. Η γυναίκα που έγινε πρότυπο για τη «Στέλλα Βιολάντη» ... Ο Ξενόπουλος είχε πει ότι όταν έγραφε τη «Στέλλα Βιολάντη» είχε στο νού του το μελαχρινό κεφάλι της.  Το μελαχρινό, αγέρωχο κεφάλι της Σοφίας Λασκαρίδου. 
Αν η αποκάλυψη αυτή ερχόταν στην ώρα της, θα προκαλούσε στην κοινωνία της εποχής την ίδια ίσως συγκίνηση που προκάλεσε ο θάνατος του Γιαννόπουλου. 

Η Σοφία Λασκαρίδου δεν ήταν μια συνηθισμένη γυναίκα. Είχε όλη την Αθήνα στα πόδια της. Ήταν όμορφη και πλούσια, δεχόταν τον βασιλέα Γεώργιο στο σπίτι της και δεν ερωτευόταν ποτέ. Ήταν φτιαγμένη από σκληρή πάστα, που δεν λύγιζε εύκολα. Ο πατέρας της είχε γεννηθεί στο Λονδίνο και η μητέρα της στο Παρίσι. Η ίδια μεγάλωσε με ελεύθερες και μοντέρνες ιδέες. 
Το πάθος της ήταν η ζωγραφική. Μπορούσε να κάθεται ώρες απέναντι από τη θάλασσα του Φαλήρου, σχεδιάζοντας βάρκες και κύματα. Μια μέρα ο πατέρας της, της έδωσε ένα περίστροφο: 
- «Δεν πρέπει να κυκλοφορείς άοπλη, αφού απομακρύνεσαι τόσο πολύ από το σπίτι». 

Η Σοφία πήρε το περίστροφο και το έκρυψε στην τσάντα της. Αυτό το ίδιο περίστροφο θα στερούσε ύστερα από μερικά χρόνια τη ζωή του Περικλή Γιαννόπουλου. 

Ο Γιαννόπουλος άλλωστε μίλαγε συχνά για τον θάνατο. Πίστευε στο οριστικό και στο απόλυτο και τίποτε δεν θα τον έκανε να παραβιάσει τις αρχές του. Λίγες ημέρες μετά της ζήτησε να την συντροφεύει όταν εκείνη ζωγράφιζε έξω από το σπίτι της. 

- «Έτσι δεν θα χρειάζεται και το περίστροφο», της είπε γελώντας. «Θα είμαι ο σωματοφύλακάς σου». 

Χάθηκαν από τον κόσμο για να δωθούν ο ένας στον άλλο. Η Σοφία ξαναγνώρισε την Αττική, βλέποντάς την μέσα από τα μάτια του Γιαννόπουλου. Περπατούσαν ώρες ατελείωτες κάτω από τα πεύκα της Ελευσίνας. 
Συχνά ανέβαιναν στην Ακρόπολη. Ο Περικλής είχε μια ιδιαίτερη στοργή για το εκκλησάκι του Αϊ Δημήτρη. Άλλοτε πάλι, την έβαζε να περπατά ανάμεσα στις κολώνες του Παρθενώνα. 

-Έτσι θέλω να σε σκέπτομαι, της έλεγε. Ποτέ δεν ήσουν τόσο αληθινή, όσο είσαι τη στιγμή αυτή. 
Ύστερα της έδειχνε την Αθήνα από εκεί πάνω. Προσπαθούσε να της μάθει να την βλέπει με τον δικό του τρόπο, που δεν έμοιαζε με τον τρόπο κανενός άλλου. 

- Σε οποιοδήποτε λόφο της Αθήνας και αν ανέβεις, βλέπεις ένα κόσμο ολόκληρο. Πουθενά αλλού το φως δεν έχει τόση δύναμη. Δες αυτά τα κυπαρίσσια έξω από τον Αϊ Δημήτρη. Το καθένα είναι και μία φυσιογνωμία. Ένας άνθρωπος. 


Κι όμως τα μάρμαρα μπορούν προκαλέσουν ζήλεια... 
Το καλοκαίρι χώρισαν. Η Σοφία έπρεπε να μείνει με τους δικούς της στη Βουλιαγμένη. Ίσως ήταν κι αυτό μια κίνηση της μοίρας για να τους δείξει πόσο είχε ανάγκη ο ένας από τη συντροφιά του άλλου. 


«Στο σούρουπο γίνονται όλα πιο σταχτιά, έγραφε η Σοφία στον αγαπημένο της. Το σπίτι μας είναι κοντά στη θάλασσα.  Ακούγεται μακριά ένας βαρκάρης που τραγουδάει το μοιρολόγι της καρδιάς του. Ένα ψάρι πήδηξε έξω από το νερό. Ύστερα πάλι ησυχία.  Κάθισα όλη τη νύχτα στο μπαλκόνι ώσπου τα κύματα σταμάτησαν την φλυαρία τους.  Πέρασε η νύχτα. Είναι η ώρα που έπαιρνα το τραμ από την Καλλιθέα για να σε συναντήσω στην Ακρόπολη.  Με το νου μου σε παρακολουθώ να πηγαίνεις εκεί μόνος.  Ζηλεύω τα αγαπημένα μάρμαρα που πατάς.  Πες τους ότι δεν θα αργήσω να γυρίσω.                                                                                                 Πάντα δική σου, Σοφία». 

Αλλά ο ανυπόμονος συγγραφέας δεν περίμενε την αγαπημένη του να γυρίσει. Μια μέρα, η Σοφία τον είδε να ξεπροβάλλει μπροστά της, βρώμικο και σκονισμένο. Είχε έρθει με τα πόδια από την Αθήνα για να την δει και να περάσει λίγες ώρες μαζί της. 

- Θα έρθω να σε ζητήσω από τον πατέρα σου, της είπε ο Γιαννόπουλος. 
Η Σοφία κούνησε το κεφάλι της. 
- Θα κάνεις μια τρέλα, του είπε. Αλλά εκείνος δεν την άκουσε. Πήγε μια μέρα και βρήκε τον πατέρα της, για να ακούσει από το στόμα του μια ευγενική, αλλά ψυχρή άρνηση. 
- Δεν μπορώ να αποχωριστώ ακόμη τη Σοφία, είπε στον Γιαννόπουλο. Άλλωστε η ίδια έχει αφιερώσει τη ζωή της στην τέχνη. 

Και η Ζωγραφική έγινε τελικά αντίπαλος. Ένας παράξενος αντίζηλος. Ο έρωτας μοιάζει με τα κινέζικα αμαξάκια, λέει ένα σοφό ρητό. Ο ένας από τους δύο κάθεται μέσα και ο άλλος το σέρνει. Στην ιστορία του Γιαννόπουλου και της Λασκαρίδου, ποιος αγαπούσε περισσότερο και ποιος λιγότερο; 

Για τον ξανθό συγγραφέα ο γάμος του με τη Σοφία ήταν μια φλογερή ανάγκη, που απαιτούσε την άμεση ικανοποίησή της. 
Η Σοφία δεν βιαζόταν. Πίστευε στον έρωτα που ζει χωρίς νομικά πλαίσια. Πίστευε στην ανάγκη της να μείνει ελεύθερη. Ίσως να φοβόταν κατά βάθος, ότι από τη στιγμή που θα αισθανόταν δεσμευμένη θα άρχιζε να αγαπά τον Γιαννόπουλο λιγότερο. 

- Πως μπορείς να βάζεις την ελευθερία πάνω από τον έρωτά μας; Της είπε μια μέρα ο Περικλής. Η Σοφία χαμογέλασε μελαγχολικά. Ήξερε ότι ήταν δύσκολο για τον αγαπημένο της με τον βίαιο και παράφορο χαρακτήρα του, να την καταλάβει. 
- Το μόνο που θέλω να σκέπτεσαι είναι ότι σ' αγαπώ όσο δεν θα αγαπήσω ποτέ τίποτα άλλο στη ζωή μου, του αποκρίθηκε. 

Δεν ήθελε να αλλάξει τίποτα στη ζωή της. Ένοιωθε πως πως η αγάπη τους ήταν τέλεια, αλλά εύθραυστη. Αν άλλαζε κάτι, ίσως να έχανε κάτι από τη μαγεία της. Ήταν ευτυχισμένη μοιράζοντας τη ζωή της ανάμεσα στον Περικλή και στη ζωγραφική. Δεν της έλειπε τίποτε, δεν ήθελε τίποτε περισσότερο. Το μόνο που την στεναχωρούσε ήταν που δεν μπορούσε να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο. Ο νόμος ακόμη δεν επέτρεπε τη φοίτηση γυναικών στη Σχολή Καλών Τεχνών. 
– Γιατί δεν πηγαίνεις στον βασιλέα; Της είπε μια μέρα η μητέρα της. Το ίδιο βράδυ η Σοφία το ζύγισε μέσα στο μυαλό της και το αποφάσισε. Πήγε στο παλάτι. Ο Γεώργιος άκουσε το αίτημά της χαμογελώντας. 
- Δεν φοβάσαι λοιπόν, να εργάζεσαι ανάμεσα σε τόσα αγόρια; της είπε. 
- Όχι μεγαλειότατε, του απάντησε με θάρρος η Λασκαρίδου. Είμαι έτοιμη να κάνω κάθε θυσία για χάρη της τέχνης. 

Ο νόμος καταργήθηκε το 1903 και η Σοφία Λασκαρίδου ήταν η πρώτη Ελληνίδα που μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών. Πήρε το δίπλωμά της το 1907 και μαζί εξασφάλισε μια υποτροφία για τρία χρόνια στο εξωτερικό. 
- Δεν θα σε σταματήσω, της είπε ο Περικλής. Ξέρω πόση σημασία έχει αυτό το ταξίδι για σένα. 
Η Σοφία τον κοίταξε παραξενεμένη. Της φαινόταν περίεργο να ακούει τον αγαπημένο της να μιλά τόσο ήρεμα. Κάτι που διάβασε στα μάτια του της έσφιξε την καρδιά. 
- Έλα μαζί μου, τον παρακάλεσε. Έξω απ" την Ελλάδα θα είναι όλα δικά μας. Θα είμαστε πιο ελεύθεροι. 
Αλλά ο Γιαννόπουλος αρνήθηκε. Κάποτε η Σοφία είχε απορρίψει την πρότασή του να ζήσουν μαζί. Ίσως τώρα μια εσωτερική ανάγκη να τον πίεζε να ανταποδώσει την άρνηση, για να στηρίξει ξανά την πίστη στον εαυτό του. 
- Δεν μπορώ να φύγω από την Ελλάδα, της είπε. Θέλω να νοιώθω πάντα κοντά μου την Ακρόπολη. 

Ήταν ένα φθινοπωρινό απόγευμα, λίγες ημέρες πριν την αναχώρηση της Σοφίας για το Μόναχο. Το αμάξι, τους είχε οδηγήσει αυτή τη φορά στον Σκαραμαγκά. Είχαν ξαπλώσει κάτω από τα πεύκα και κοίταζαν σιωπηλά τον σταχτί ουρανό. 
- Αν σε χάσω ποτέ, ψυθίρισε ο Γιαννόπουλος, θα αυτοκτονήσω στο μέρος αυτό. Θα φύγω μυστικά κι ωραία. Θα εξαφανιστώ. Θα πάω να συναντήσω τον Χάροντα που θα με περιμένει με τη βάρκα του στο πέλαγος. Και θα έχω έτοιμα τα πορθμεία μου. Γέλασε νευρικά. Όσο για μια δεκάρα, ελπίζω να μου βρίσκεται στην τσέπη μου. 

Μόναχο

«Αν δεν σε κερδίσω..»  Κάποιο προαίσθημα είχε σπρώξει τον Γιαννόπουλο μερικά χρόνια πριν, να χαράξει αυτές τις γραμμές για την πόλη που θα έπαιρνε την αγαπημένη του. 



«Εκεί στο Μόναχο ουρανός κλειστός. Η γη πένθος. Τα φώτα λύπη. Τα ζώα μελαγχολία. Ο αέρας πηκτή μαυρίλα. Όλος ο έξω κόσμος σπρώχνει τον άνθρωπο σε ένα καταφύγιο, ένα υπόγειο. Και εκεί ζει μια ζωή τεχνητή. Το πνεύμα και οι τέχνες είναι επιστήμες, μηχανήματα, εμπορεύματα.»
Και κάπου αλλού... 
«Ξεκινάτε λοιπόν και πηγαίνετε για να διδαχθείτε τις τέχνες του φωτός, στα κέντρα του σκότους. Σε αυτό τον ομφαλό ερέβους, το Μόναχο. Ενώ όλοι οι μεγάλοι βόρειοι που είπαν και έγραψαν κάτι, κατεβαίνουν στην Ιταλία για να δουν το φως.» 

Τι τραγική ειρωνεία για τον ξανθό συγγραφέα, αυτή η μισητή πόλη να του στερήσει ότι αγαπούσε περισσότερο στον κόσμο! 
Και εκείνη: 
«Εργαζόμουν πολύ, αλλά η νοσταλγία βάραινε την ψυχή μου. Ζούσα δύο ζωές, την ημέρα με την τέχνη και τη νύχτα με την ανάμνηση εκείνου. Ένας αόρατος ασύρματος ένωνε τις ψυχές μας. Οι δέκτες δεν λάθευαν ποτέ. Μετέδιδαν και την πιο μικρή δόνηση του είναι μας». 

Τα γράμματα του Γιαννόπουλου έφθαναν φλογερά και απελπισμένα. 
Της έγραφε πως την περίμενε, πως η Αθήνα ήταν άδεια χωρίς εκείνη και πως η Ακρόπολη αναζητούσε την ιέρειά της. 

«Αν δεν σε κερδίσω θα συντριβώ, της έλεγε. Αλλά θα σε κερδίσω»


Χειρόγραφη επιστολή του Περικλή Γιαννόπουλου 
   H ιστορία του Περικλή Γιαννόπουλου και της Σοφίας Λασκαρίδου κύλησε στο αυλάκι που είχε χαράξει η μοίρα. Ο Γιαννόπουλος συνέχισε να πιστεύει ότι θα κέρδιζε στο τέλος την αγαπημένη του. Αλλά από τον δεύτερο χρόνο του χωρισμού τους, άρχισε να τον κυριεύει η αποθάρρυνση. 
Και τα βιβλία του, που έκλειναν μέσα τους όλο το πάθος για το ελληνικό φως, δεν είχαν βρει την απήχηση που περίμενε. Ξαφνικά ένοιωσε μόνος και ξεκρέμαστος. Ήταν 41 χρονών και κατάλαβε ότι δεν μπορούσε πια να περιμένει τίποτα από τη ζωή. Η γιορτή είχε τελειώσει και απόμεινε πάλι μόνος με τον εαυτό του. 

- «Θέλεις να μάθεις ποιος είναι ο ιδανικός θάνατος; Είπε μια μέρα στον Καμπούρογλου που ήταν ο καλύτερός του φίλος. Να πάρεις ένα κατάλευκο άτι και να το καβαλικεύσεις χωρίς σέλα. Ύστερα να μπεις στο πέλαγος κρατώντας ένα περίστροφο και όταν δεις ότι το άτι δεν μπορεί να προχωρήσει άλλο, τότε να γείρεις και να πυροβοληθείς στον κρόταφο. Για το άλογο μην ανησυχείς. Αφού σε ξεφορτωθεί, θα βγει έξω στη στεριά. Και ο αναβάτης του θα χαθεί στο βάθος της ωραίας μας θάλασσας». 

Έτσι, ψύχραιμα και μεθοδικά, προετοίμαζε τις ώρες της μοναξιάς του, το τέλος του. Αλλά ήθελε να το καλλωπίσει, να το κάνει όσο γινόταν ιδανικότερο. 

- «Ο θάνατος είναι η τελευταία μεθυστική στιγμή που μας οφείλει η ζωή», είπε κάποτε σε έναν άλλο φίλο του. 

Προετοιμαζόταν αλλά δεν το αποφάσιζε. Κάτι τον κρατούσε ακόμα στη ζωή. Ίσως η ελπίδα ότι δεν είχε ξοδέψει ακόμη όλες τις χαρές της, ότι κάτι έμενε ακόμη για να γευθεί. Δεν είχε συμβιβαστεί ακόμη με την ιδέα ότι είχε χάσει τη Σοφία για πάντα. 

Ένα πρωινό του Απριλίου (1910) συνάντησε τη μητέρα της τυχαία στο δρόμο. 

- Πόσο χαίρομαι που σας βλέπω κυρία Λασκαρίδου, της είπε. Τι κάνει λοιπόν η μεγάλη μας καλλιτέχνις; 

Η μητέρα της δεν ήξερε ότι αλληλογραφούσαν. 

- Η Σοφία έχει προορισμό στη ζωή της την τέχνη, του απάντησε εκείνη με μια παράλογη ψυχρότητα. 
Δεν πρέπει να παντρευτεί. 
Οι καθηγητές της είναι ενθουσιασμένοι μαζί της. Έχει μπροστά της μεγάλο μέλλον. 

Ο Γιαννόπουλος την κοίταξε για λίγες στιγμές σιωπηλός. Ύστερα είπε: 

- Έχετε δίκιο. Η Σοφία πρέπει να αφοσιωθεί στην τέχνη. 

Να ήταν άραγε αυτό, το αποφασιστικό χτύπημα; 
Κανείς δεν μπορεί να ξέρει με βεβαιότητα. Ίσως να το αποφάσισε τη στιγμή εκείνη, ίσως λίγες ώρες, ίσως λίγες ημέρες μετά. 

   Την Τετάρτη 9 Απριλίου ο Γιαννόπουλος πήγε με ένα φιλικό του ζευγάρι στον κινηματογράφο. Εκείνο το βράδυ, ο συνήθως κλειστός και μελαγχολικός Γιαννόπουλος έδειξε μια παράλογη ευθυμία. Έπιασε μάλιστα και συζήτηση με κάποιον που καθόταν δίπλα του. Οι φίλοι του τον κοίταζαν γεμάτη απορία. Ύστερα μπήκαν σε ένα μικρό κέντρο για να πιούν μια μπύρα. 
Ο Γιαννόπουλος είχε ξαφνικά χάσει το κέφι του. Κάποια στιγμή τους είπε: 

- Έχω κάτι να σας διαβάσω. Είναι ένα πολύ αγαπητό μου κομμάτι. Έβγαλε από την τσέπη του μερικά τσαλακωμένα φύλλα χαρτιού. Ήταν το «Τριαντάφυλλο και το αηδόνι» του Όσκαρ Ουάιλντ, που το είχε μεταφράσει ο ίδιος. 
- Πολύ ωραίο είναι, είπε ο φίλος του. 

Αλλά ο Γιαννόπουλος κοίταζε αφηρημένα τον έρημο δρόμο, μέσα από το τζάμι του κέντρου. 
- Αύριο θα κάνω μια εκδρομή, είπε ξεκάρφωτα. 

Δεν τους είπε που θα πήγαινε και ούτε τον ρώτησαν, για να μην τον φέρουν σε δύσκολη θέση. 
Ήξεραν τον χαρακτήρα του. Σηκώθηκαν να φύγουν από το εστιατόριο. 
Ο Γιαννόπουλος ψώνισε μπύρα και φαγητό κρύο για την εκδρομή της επομένης. 

Ύστερα ξαφνικά ενώ αποχαιρετούσε τον φίλο του στο πεζοδρόμιο, έπεσε στην αγκαλιά του και τον έσφιξε συγκινημένος. 
Το ίδιο εκείνο βράδυ όταν γύρισε στο σπίτι του, θα πρέπει να έγραψε αυτό το γράμμα, που πήρε ύστερα από λίγες μέρες η Σοφία στο Μόναχο: 
«Σοφία μου. Σου στέλνω ένα ύστατο χαίρε από την Αττική γη, που αφήνω για πάντα. Με άπειρα γλυκύτατα φιλιά. Χαίρε, Σοφία μου». 
Το λακωνικό αυτό γράμμα, την χτύπησε σαν ηλεκτρική εκκένωση. Του τηλεγράφησε αμέσως. 

         «Έρχομαι».

Μετά τηλεγράφησε στη μητέρα της να της στείλει χρήματα για το ταξίδι. Ξαφνικά το Μόναχο αρχίζει να μην τη χωρά. Για πρώτη φορά στη ζωή της καταλαβαίνει πόσο μεγάλο ρόλο παίζει στη ζωή της η παρουσία αυτού του ανθρώπου, που την δίδαξε πως να αγαπά. 
Αλλά ο Γιαννόπουλος δεν ζει πια. Καβάλα σε ένα άσπρο άλογο, μπήκε στη θάλασσα του Σκαραμαγκά και φύτεψε μια σφαίρα στον κρόταφό του. Αυτό η Σοφία Λασκαρίδου το έμαθε τυχαία, από κάποιον επιβάτη στο τραίνο που την έφερνε στην Αθήνα. 


    «Με περιμένει» 

   Την μετέφεραν στο σπίτι της σχεδόν αναίσθητη. Το βράδυ και τα άλλα βράδια που ακολούθησαν, έκαιγε στον πυρετό. Παραληρούσε. Ύστερα, ένα πρωί σηκώθηκε νωρίς από το κρεβάτι και ντύθηκε. Η μητέρα της τρόμαξε που την είδε.

- Που πας; τη ρώτησε. Η Σοφία απάντησε: 
- Τον είδα απόψε στον ύπνο μου. Πως άσπρισαν τα μαλλιά του. Με θέλει. 

Κατέβηκε στον κήπο της και έκοψε τριαντάφυλλα, πανσέδες και άνθη λεμονιάς. Ύστερα πέρασε από το σπίτι της φίλης της Ελένης Νεφ, την πήρε και κατέβηκαν στον Σκαραμαγκά. 

Εκείνο το πρωί η θάλασσα είχε ξεβράσει το πτώμα του Περικλή Γιαννόπουλου. Τον είχαν ξαπλώσει στην εκκλησία του νεκροταφείου. Τα μαλλιά του είχαν ασπρίσει, όπως στο όνειρο. Κάτι σαν χαμόγελο έφεγγε στο χλωμό του πρόσωπο. 
«Είχε περάσει δεκατρείς ημέρες στη θάλασσα. Αλλά ήταν πάντα ωραίος. Πήρα το κεφάλι του στην αγκαλιά μου και το φίλησα. Τα δάκρυά μου έπεφταν στα κλειστά του μάτια, έβρεχαν το πρόσωπό του. Έκλαιγε κι εκείνος μαζί μου. Δεν μπορούσα να τον αποχωριστώ. Πόσο γαλήνια, Θεέ μου, ήταν η μορφή του». 
Τον στόλισε όλο με τα λουλούδια της και κάθισε δίπλα του και τον κοίταζε. Δεν είχε αλλάξει από τότε που τον γνώρισε. Νιάτα, ομορφιά, έρωτας. Πόσο χαμένα είχαν πάει όλα! Το άλλο πρωί έθαψαν τον Γιαννόπουλο στον περίβολο της εκκλησίας. Η Σοφία γύρισε στο σπίτι της σαν υπνωτισμένη. 
«Αισθανόμουν απάνω μου, την μαρμάρινη επαφή του κορμιού του. Νύχτα μέρα ένοιωθα στα χείλη μου τα παγωμένα αλμυρά του χείλη. Καταλάβαινα πως "ο,τι και να γινόταν από εκεί και μπρος δεν θα είχε πια σημασία». 
Και μια μέρα, όταν βεβαιώθηκε ότι η μητέρα της είχε φύγει από το σπίτι για να κατέβει στην Αθήνα, πήρε ένα παλιό ξυράφι του πατέρα της και έκοψε την καρωτίδα της. Το αίμα τινάχτηκε ορμητικά. 
Μια γλυκιά κούραση την κυρίευε. «Θα πεθάνω», σκέφτηκε καθώς τα μάτια της έκλειναν. «Περίμενέ με»
Αλλά ο θάνατος δεν την ήθελε ακόμη. Την ώρα που την χώριζαν λίγα δευτερόλεπτα από το σκοτάδι, αισθάνθηκε ένα χέρι να την τραβά απελπισμένα πίσω στη ζωή. 
Είναι η μητέρα της. 

- Παιδί μου, της φωνάζει. Παιδί μου... 

Είχε φύγει από το σπίτι για να κατέβει στην Αθήνα, αλλά την ώρα που ανέβαινε στο τραμ, μια δύναμη την ανάγκασε να γυρίσει πίσω. Αργότερα η Σοφία, όταν μάθει πως ξαναγύρισε στη ζωή θα σκεφτεί μελαγχολικά: «Τίποτε δεν μπορεί να νικήσει τη μοίρα μας. Ούτε και ο θάνατος». 
Αλλά εκείνη την ώρα ψυθιρίζει βουτηγμένη στο αίμα:

- Άφησέ με μητέρα. Γιατί γύρισες; Με περιμένει. 

Το χέρι της μητέρας κρατά σφιχτά την κομμένη φλέβα και σταματά το αίμα. Ένας υπηρέτης τρέχει να φωνάξει γιατρό. Τα μάτια της Σοφίας κλείνουν. Το σκοτάδι που τόσο αποζήτησε την κυκλώνει πάλι. Για μερικές μέρες δεν ξέρει αν ζει ή αν πέθανε. Ύστερα, ένα πρωί που ανοίγει τα μάτια της, βλέπει τον απριλιάτικο ήλιο να γλυστρά από τα παντζούρια του δωματίου της. 

-Ζω, ψιθυρίζει. Ζω. 

Ύστερα από μισό αιώνα 

Άραγε να φανταζόταν εκείνη τη στιγμή ότι πενήντα χρόνια μετά τον θάνατο του αγαπημένου της θα συνέχιζε να ζει; Λίγοι άνθρωποι φθάνουν 85 χρονών. Η Σοφία Λασκαρίδου από κάποια σπάνια εύνοια της μοίρας, έφτασε και τα πέρασε. Το μυαλό της είναι γερό και ανήσυχο πάντα. Μόνο το κορμί της κύρτωσε. 
Άλλοτε όταν πήγαινε σε κάποιο χορό, το πρόβλημα ήταν, πως θα έβρισκε κάποιο καβαλιέρο που δεν θα ήταν χαμηλότερός της. Τώρα δεν είναι ψηλότερη από ένα παιδί του δημοτικού. Ζει πάντα στο πατρικό της σπίτι στην Καλλιθέα, κυκλωμένη από τους πίνακες που ζωγράφισε. Εκεί μας δέχτηκε πριν λίγες ημέρες, μαζί με τον κριτικό κ. Γιάννη Χατζίνη. 

Ήταν απόγευμα όταν άρχισε η Σοφία Λασκαρίδου την ιστορία της. Ύστερα το σούρουπο έπεσε, αλλά η γέρικη φωνή που ανεβοκατέβαινε σαν φλόγα κεριού, συνέχισε να ψάχνει μέσα στο χρόνο. Το δωμάτιο είχε σκοτεινιάσει. Νοιώθαμε θερμή την παρουσία του Περικλή Γιαννόπουλου ανάμεσά μας. 
Ίσως καθόταν σε κάποια πολυθρόνα και μας παρατηρούσε με τα μεγάλα γαλανά μάτια του, που τόσο τρυφερά ήξεραν να μιλούν στη γυναίκα που είχε αγαπήσει. Όταν βγήκαμε στον κήπο, η Σοφία Λασκαρίδου, κατέβηκε αργά τα σκαλιά και κάθισε σε ένα πάγκο, κάτω από ένα μεγάλο πεύκο. 

- Εδώ συνήθιζε να κάθεται, ψιθύρισε. Τα χέρια της άγγιξαν τρυφερά το ξεβαμμένο ξύλο, όπως θα άγγιζαν το δέρμα ή τα μαλλιά ενός ανθρώπου. Μερικές φορές μου φαίνεται ότι κι αυτός ο πάγκος έπαψε να ζει πριν πενήντα χρόνια! Το χέρι ύστερα απλώθηκε και ψηλάφισε τον κορμό του δέντρου. 

- Και αυτό το πεύκο, έκανε σιγά. Πόσο ψήλωσε. Πήγαινα σχολείο όταν με φώναξε μια μέρα ο πατέρας μου, για να τον δω που θα το φύτευε. 

Μια γατούλα έτρεξε και σκαρφάλωσε στα γόνατά της.  Άρχισε να παίζει με τα μαραμένα δάχτυλά της. Της τα δάγκωνε, μετά τα άφηνε, ύστερα τα δάγκωνε πάλι. 
- Ίσως έτσι έπρεπε να γίνουν όλα, ψιθύρισε ύστερα αφήνοντας το κεφάλι της να γείρει πίσω. Η μοίρα καμιά φορά, είναι σοφότερη απ' ότι νομίζουμε. Τον θυμάμαι πάντα όμορφο. Δεν πρόλαβε να γεράσει. Άραγε να με θυμάται κι εκείνος όπως ήμουν τότε; 

Κανείς δεν μίλησε, αλλά μάντεψα δυο μεγάλα γαλανά μάτια να χαμογελούν τρυφερά μέσα στο σκοτάδι... 
________________
Φρέντυ Γερμανός, 1961 

* Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος είναι Πίνακες της Σοφίας Λασκαρίδου




* Περικλῆς Γιαννόπουλος,  Ελληνολάτρης διανοητής, λογοτέχνης, μεταφραστὴς και δοκιμιογράφος, αἰσθητικὸς καὶ φυσιολάτρης, ρομαντικὸς ὁραματιστής, μαχητικός καὶ διαπρήσιος κήρυκας τῆς ἀναγεννήσεως τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέσῳ τῆς ἀναζητήσεως καὶ ἀναδείξεως τῆς γνήσιας ἑλληνικότητος, ὅπως αὐτὴ πηγάζει ἀπὸ τὴν Ἑλληνική Φύση καὶ ἐκφράζεται διαχρονικῶς στὴν λαϊκὴ παράδοση καὶ Ἱστορία. 
Δριμὺς κατήγορος τῆς ξενομανίας καὶ τοῦ συμπλέγματος μειονεξίας ἔναντι τῆς Δύσεως, τῆς δουλοπρέπειας καὶ τῆς διαφθορᾶς, ὅπου αὐτὲς ἐκδηλώνονται, ἀπὸ τὶς τέχνες ἔως τὴν πολιτική. Πατέρας καὶ κορυφαία μορφὴ τοῦ πνευματικοῦ κινήματος τοῦ ἑλληνοκεντρισμοῦ στὸν 20ὸ αἰώνα, στὶς τέχνες, τὴν αισθητική, τὴν φιλοσοφία, τὴν πολιτική.
Γεννήθηκε στὴν Πάτρα τὸ 1871 καὶ ἐτέλεσε τὴν ἡρωική του ἔξοδο ἀπὸ τὴν ζωὴ στὴν θάλασσα τοῦ Σκαραμαγκᾶ τὴν Μεγάλη Πέμπτη, 8 Ἀπριλίου 1910. 
Χαρακτηρίστηκε πατέρας τοῦ πνευματικοῦ κινήματος τοῦ ἑλληνοκεντρισμοῦ καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ ἐθνικισμοῦ, «προφήτης τοῦ Ἑλληνισμοῦ», «ὁ ἐξοχώτερος τῶν νέων Ἑλλήνων», «ὁ μεγαλύτερος, ὁ εὐγλωττότερος καὶ ὁ φωτεινότερος ἀπόστολος τοῦ κατὰ φύσιν ἑλληνικοῦ ζῆν», «ἅγιος τῆς ἑλληνικῆς νεολαίας», «ἀηδόνι τῆς ἑλληνικῆς γῆς», «μάγος τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας», ἢ ἀκόμη, ἁπλὰ καὶ πάνω ἀπ᾿ ὅλα, «ὁ Ἕλλην». Καὶ ἀκόμη, αἰσθητικὸς τῆς ἑλληνικότητος, σουρεαλιστὴς πρὶν τὸν σουρεαλισμό, οἰκολόγος πρὶν τὸ οἰκολογικὸ κίνημα, ἀρχαιολάτρης ἀλλὰ καὶ Ὀρθόδοξος καὶ Βυζαντινὸς μαζί, «ξανθός ἱππότης», μποέμ, χίππης καὶ δανδὴς μαζί, ρομαντικός, ἰδιόρρυθμος, δριμὺς κατήγορος τῆς κοινωνίας τῆς ἐποχῆς του.

Παρακολούθησε μαθήματα ἰατρικῆς γιὰ ἕνα χρόνο στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν καὶ ἄλλα δύο χρόνια στὸ Παρίσι. Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ πατέρα του, ὅμως, ἐγκατέλειψε τὶς σπουδές του καὶ πῆγε γιὰ ὀκτὼ μῆνες στὸν ἀδελφό του στὸ Λονδίνο, ὅπου μελέτησε ἀγγλικὴ καὶ γαλλικὴ λογοτεχνία. Ὅταν ἐπέστρεψε στὴν Ἀθήνα, γράφτηκε στὴ Νομικὴ Σχολή. 

Ἄρχισε ἀπὸ τὸ 1894 νὰ δημοσιεύῃ μεταφράσεις ποιημάτων τῶν Ντίκενς, Πόε, Λοτί, Οὐάιλντ, Μποντλέρ, Μιρμπό, Τελιέ, καθὼς καὶ δικά του «πεζὰ ποιήματα». Ἀπὸ τὸ 1899 ἀρθρογραφεῖ στὶς ἐφημερίδες Ἀκρόπολις, Τὸ Ἄστυ, Ἑστία κ.ἄ. καὶ στὰ περιοδικὰ Κριτική, Παναθήναια, Ὁ Νουμᾶς κ.ἄ., χρησιμοποιῶντας ψευδώνυμα ὅπως Λωτός, Ἀπολλώνιος, Νεοέλλην, Μαίανδρος, Θ. Θάνατος. 
Μὲ ἐντελῶς προσωπικὸ ὕφος καὶ γλῶσσα, καὶ ἀσυγκράτητο πάθος, διατυπώνει τὶς ἑλληνοκεντρικές του ἰδέες καὶ καταγγέλλει τὰ αἴτια τῆς ἑλληνικῆς κακοδαιμονίας -προπαντὸς τὴν ξενομανία, τὸν «φραγκοραγιαδισμό» ὅπως τὸν ὀνόμασε ὁ ἴδιος. 

Τὸ 1906 ἐκδίδει τὸ βιβλίο «Νέον Πνεῦμα», καὶ τὸ 1907 τὴν «Ἔκκλησι πρὸς τὸ Πανελλήνιον Κοινόν» -τὰ ἰδεολογικά του μανιφέστα. Οἱ «περικλογιαννοπούλειες» ἰδέες, σὲ σύγκρουσι μὲ κάθε κατεστημένο, προκαλοῦν ἀντιδράσεις στὴν Ἀθήνα τῆς ἐποχῆς. Ἀπὸ ἄλλους θεωρεῖται ἁπλῶς ρομαντικὸς καὶ ὡραῖος τρελός, ἀπὸ ἄλλους ὑβριστής, ἄλλοι ὅμως ἀναγνωρίζουν τὴν πρωτοτυπία του καὶ ἐμπνέονται ἀπὸ αὐτόν. 

Ἐνέπνευσε καὶ ἐπηρέασε, ἄμεσα καὶ ἔμμεσα, συχνὰ ἀποφασιστικά, διανοητές, ποιητὲς καὶ καλλιτέχνες, πολιτικούς. Ποιητὲς καὶ καλλιτέχνες τὸν ὕμνησαν (Κωστῆς Παλαμᾶς («ὁ Ἀντίνοος ἔφηβος, ὁ πιὸ λαμπρὸς ποὺ ζοῦσε»), Ἄγγελος Σικελιανός («Κι ἔφερε ἡ φήμη ... μοναχὸ κριτὴ τὸν Ἥλιο»), Μιλτιάδης Μαλακάσης («σ᾿ εὐλάβεια μνήμης, ὦ Ἀπολλώνιε ζῆσε, Νέος μαζὶ κι Ἀρχαῖος»), Μυρτιώτισσα («Εὐγενικέ μας φίλε...»)) καὶ ἐμπνεύστηκαν ἀπὸ αὐτόν (Γιῶργος Σεφέρης, Ὀδυσσέας Ἐλύτης καὶ ὁλόκληρη ἡ Γενιὰ τοῦ ᾿30, Δημήτρης Πικιώνης, Ἄρης Κωνσταντινίδης, Γιάννης Τσαρούχης, Κώστας Φέρρης, Λίνος Καρζής, Κ. καὶ Γ. Κατσίμπαλης, Ἀγγελικὴ Χατζημιχάλη κ.ἄ.)

Ὁ Γρηγόριος Ξενόπουλος, ὁ Ἄριστος Καμπάνης, ὁ Παῦλος Νιρβάνας, ὁ Σπύρος Μελᾶς δημοσιεύουν ἐγκωμιαστικὲς κριτικές. Ὁ Ἴων Δραγούμης γίνεται ἀδελφικός του φίλος, καὶ μάχεται μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Γιαννόπουλου νὰ κάμῃ τὸ ὅραμα τοῦ φίλου του πολιτικὴ πράξι Ὁ Ἄγγελος Σικελιανὸς θὰ ἀκολουθήσῃ δική του, πρωτότυπη ἑλληνοκεντρική πορεία, θὰ ὑμνήσῃ ὅμως καὶ αὐτὸς τὸν Γιαννόπουλο καὶ βεβαίως δὲν θὰ μείνῃ ἀνεπηρέαστος ἀπὸ αὐτόν. 
Κάθε φράσις του γεννᾷ ὁλόκληρο βιβλίο,                                                                                                                  Κωστῆς Παλαμᾶς.
«Δὲν ξέρω ἂν λέει σωστὰ πράματα ἢ στραβὰ τὸ βιβλίο του, μὰ ὅταν τὸ διάβαζα ἦταν σὰν ἄνεμος νὰ φυσομανοῦσε μέσα μου τρομαχτικὰ καὶ νὰ συντάραζε τὸν ἑλληνισμό μου ὅλον καὶ νὰ μὲ λευθέρονε, κι ἀφοῦ τὸ διάβασα μοῦ φάνηκε σὰν τὸν βορριᾶ τὸν παγωμένο ποὺ μανιασμένος σαρόνει τοὺς βρώμιους ἀπὸ μικρόβια ἀέρηδες καὶ ἀπὸ κάθε βρώμα καὶ σκουπίδι καθαρίζει τὸν κόσμο. [...] σ᾿ αὐτοῦ τὸ ρυθμὸ τὴ ζωή μου τονίζω.»                                Ἴων Δραγούμης



Ἑκατὸ χρόνια μετά, ὁ Περικλῆς Γιαννόπουλος μᾶς δείχνει τὸ μέλλον.
_____________________________________________________________

Φειδίας Ν. Μπουρλᾶς,  Ἀθῆναι, 20-3-2010


(Πρωτοδημοσιεύθηκε στὸ Ἀντίβαρο, 20-3-2010. Ἐπιτρέπεται ἡ ἀντιγραφή, χωρὶς ἄδεια, μὲ προϋπόθεσι τὴν ἀναφορὰ τοῦ συγγραφέως, τὴν παραπομπὴ στὴν παρούσα ἱστοσελίδα καὶ τὴν διατήρησι τῆς πολυτονικῆς γραφῆς. Περὶ τοῦ παρόντος ἱστοχώρου γενικῶς, ἰσχύουν τὰ ἀναγραφόμενα στὶς Σημειώσεις.)
____________________________

Περικλῆς Γιαννόπουλος, ὁ προφήτης τοῦ Ἑλληνισμοῦ:  η ζωή του, ό,τι ἔγραψε ὁ μέγας ἑλληνολάτρης καὶ τὰ σημαντικότερα ποὺ ἐγράφησαν γι᾿ αὐτόν πατήστε εδώ



  Scholeio.com