Αρχαίοι Πολιτισμοί, καταγραφές και ερωτηματικά ζητούν απαντήσεις




Είναι απομεινάρια από μια αρχαιότητα που δεν θα γνωρίσουμε ποτέ. 


Μας υπενθυμίζουν το μυστηριώδες παρελθόν μας που προσπαθούμε να κατανοήσουμε.

Καταπληκτικά μνημεία, απομεινάρια λαών που έχουν ξεχαστεί  μας καλούν να λύσουμε γρίφους... 

Μας  οδηγούν σε ερωτήσεις όπως.. ποιός τα έχτισε, γιατί και πώς.







  Scholeio.com  

Κοτίνη, Δεν Γίνεται να Ξεγραφτείς απ’ τα Γραμμένα





     Αυτή που έγινα σε υποδέχεται
          κι εσύ ζητάς να μάθεις
          Μα τι θα σου χρησίμευε να ακούσεις
          για άπλυτα πιάτα μιας βδομάδας στην κουζίνα
          ταξίδια της διπλής ταρίφας τα μεσάνυχτα
          την αχλαδιά που έκαψε ο πάγος;


           Μπορώ μονάχα να σου πω
           για την αβέβαιη έκβαση
           του πρωινού προσώπου μου
           στον βραδινό καθρέφτη
           για τη διάρκεια του τέλους το ξημέρωμα
           πριν να ντυθώ για τη δουλειά
           κι έξω ένα τέτοιο αγιάζι
           για το φλιτζάνι του καφέ
           που ώρα πολλή κρατώ στα δάχτυλα,
           μετάληψη μιας πρωινής αναβολής ή απόφασης,
           κι αυτό κρυώνει λίγο λίγο στην παλάμη μου
           σαν τραύμα, σαν λύπη

          -Τόσο εύθραυστο το διαρκές, αλήθεια,
           όσο μιας χούφτας θάλπος,
           θάλπος του μοναχού Γενάρη μήνα
           όταν ξυπνάει
           ακόμα νεογέννητος μες στο σκοτάδι
           κοιτάζει απ’ το παράθυρο
           πυκνή του ψύχους πάχνη
           κι ύστερα φτιάχνει με το δάχτυλο στο τζάμι
           μια αλλόκοτη μορφή και πάλι τη χαλάει
           την ώρα που ανάβουνε το φως
           στο απέναντι διαμέρισμα
           κι είναι το ξύπνημα των άγνωστων ανθρώπων
           η πιο απτή αλληλεγγύη μες στη μέρα

      Αλλά ίσως ήθελες να ακούσεις
           για ευωχία δακρύων
           και για σκισμένα γράμματα
           όχι, δεν έσκισα κανένα
           εγώ το ξέρω πως δεν γίνεται
           να ξεγραφτείς απ’ τα γραμμένα
           το μόνο που έχω να σου πω
           είναι πως ξέχασα
           πως πια ξεχνάω ολοένα
           τώρα μαθαίνω να κινδυνεύω
           με εγκράτεια
           γνωρίζω πια να εξακολουθώ
           στην παύση.

          _______________________________

          Θεώνη Κοτίνη, “Ωσεί κήπος”, Γαβριηλίδης 2014


         Scholeio.com  

Η Μπλε ταινία του Κριστόφ Κισλόφσκι, η πρώτη της τριλογίας Τα τρία χρώματα



Τρία Χρώματα: Η Μπλε Ταινία είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας του Κισλόφσκι βασισμένη στο γαλλικό μότο: Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα. 


Κριστόφ Κισλόφσκι και Ζιλιέτ Μπινός 
στα γυρίσματα της ταινίας

Λίγα για την υπόθεση
Όταν η Julie (Juliette Binoche) χάνει σύζυγο και παιδί σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, οδηγείται σε συναισθηματική παράλυση και προσπαθεί να επανέλθει στην ζωή μέσα από έναν παλιό της έρωτα. 

Το εγχείρημα της φυσικά θα αποτύχει αλλά όταν εντελώς αναπάντεχα θα γνωρίσει την ερωμένη του εκλιπόντα συζύγου, η ζωή θα της δείξει τον δρόμο από μόνη της.



Λουσμένο στην μπλε φωτογραφία, με πομπώδη μουσική και την κάμερα να λατρεύει το πρόσωπο της Binoche, το »Μπλε» αποτέλεσε την εισαγωγή στην τριλογία, ως ένα κρεσέντο συναισθημάτων και ένα οπτικοακουστικό ντελίριο, ψάχνοντας νοήματα και ελπίδα εκεί όπου βασιλεύει η απόγνωση, η λύπη και η δυστυχία. Πίστη, Ελπίς Αγάπη.
Μείζων δε τούτων η Αγάπη. Η επιστολή προς Κορίνθιους για την Αγάπη από την Καινή Διαθήκη δίνει στον Preisner την απόλυτη ιδέα για να ντύσει μουσικά την ταινία. 
Ανεπανάληπτη σινεφιλική εμπειρία το 1993, βραβευμένο στο Φεστιβάλ Βενετίας έφτασε μέχρι και τις Χρυσές Σφαίρες με τρεις υποψηφιότητες (Ξενόγλωσσης Ταινίας, Μουσικής και Γυναικείου ρόλου).
Η βασική έννοια της ταινίας για την Ελευθερία αναδεικνύεται μέσα από την προσπάθεια της Ζιλί να ξεκινήσει μια νέα ζωή ελεύθερη από δεσμεύσεις, υπάρχοντα, πόνο και αγάπη. 

Σκοπός της να αυτοκτονήσει πνευματικά και να ξανάρθει στον κόσμο ανεξάρτητη, ανώνυμη και μόνη. Ένας παράξενος ύμνος στην πραγματική ελευθερία  έτσι μόνο ένα ''ελεύθερο πνεύμα'' μπορεί να τη βιώσει.


ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ: Κριστόφ Κισλόφσκι (Krzysztof Kieslowski)
ΧΩΡΑ: Γαλλία, Πολωνία, 1993
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 98’ έγχωμη
ΜΟΥΣΙΚΗ: Zbigniew Preisner  ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Slawomir Idziak

ΠΑΙΖΟΥΝ: Ζιλιέτ Μπινός (Juliette Binoche), Μπενουά Ρεζέν (Benoit Regent), Εμανουέλ Ριβά (Emanuel Riva), Φλοράνς Περνέλ (Florence Pernel) κ. α.


* Δήλωση : Το Scholeio.com δεν είναι κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων της ταινίας και η προβολή του βίντεο αποσκοπεί μόνο σε ψυχαγωγικούς λόγους, όπως και οι υπόλοιπες ταινίες που θα βρείτε στο μπλογκ.
________________________

* Κριστόφ Κισλόφσκι (Krzysztof Kieslowski,  Mία από τις κυρίαρχες κινηματογραφικές μορφές στην ανατολική Ευρώπη, γεννήθηκε στη Βαρσοβία το 1941. 

Στα πρώτα του χρόνια αναγκάστηκε να μετακινηθεί σε αρκετές πόλεις, ενώ σε ηλικία 16 ετών γράφτηκε σε σχολή πυροσβεστών, την οποία παράτησε πολύ σύντομα. Για να αποφύγει τη στρατιωτική θητεία ξαναγύρισε στα θρανία, παρακολουθώντας μαθήματα για το επάγγελμα του τεχνικού θεάτρου. Το 1965, μετά από δύο προηγούμενες αποτυχημένες αιτήσεις, έγινε τελικά δεκτός στην περίφημη Κινηματογραφική Σχολή του Λοντζ και την επόμενη χρονιά γύρισε την πρώτη μικρού μήκους ταινία του "Tramwaj" (1966). 

Το 1969 αποφοίτησε από τη σχολή έχοντας γυρίσει τέσσερις ταινίες μικρού μήκους, και για τα επόμενα χρόνια σκηνοθέτησε αρκετά ντοκιμαντέρ. 

Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας είναι το "Personel" (1975) το οποίο κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Μανχάιμ. 
Η συγκεκριμένη ταινία όπως και η επόμενή του ("Το Σημάδι" - 1976) είναι έργα κοινωνικού ρεαλισμού με ένα εξαιρετικά μεγάλο επιτελείο ηθοποιών. Στο ίδιο μοτίβο κινείται και με τις ταινίες "Ερασιτέχνης Κινηματογραφιστής" (1979) - κέρδισε το Μέγα Βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας - και "Η τύχη" ("Przypadek" - γυρίστηκε το 1981 αλλά εξαιτίας λογοκρισίας προβλήθηκε το 1987), μόνο που εδώ δίνει έμφαση περισσότερο στο άτομο παρά στο κοινωνικό σύνολο. 


Η ταινία "Δίχως Τέλος" (1984) είναι ίσως η πιο ξεκάθαρη, πολιτικά, ταινία του, ενώ ο περίφημος κύκλος ταινιών με γενικό τίτλο "Ο Δεκάλογος" αποτελείται από 10 ταινίες μικρού μήκους εμπνευσμένες από τις Δέκα Εντολές. Από αυτόν τον κύκλο ταινιών προέκυψαν και οι μεγαλύτερου μήκους αριστουργηματικές εκδοχές του πέμπτου και έκτου επεισοδίου με τον τίτλο "Μικρή Ιστορία για ένα Φόνο"(1988) και "Μικρή Ερωτική Ιστορία" (1988). 
Οι ταινίες που τον έκαναν γνωστό στο ευρύ κοινό και του χάρισαν τη διεθνή αναγνώριση είναι οι τέσσερις τελευταίες δημιουργίες της ζωής του: "Η Διπλή Ζωή της Βερόνικα" (1991) και ο κινηματογραφικός κύκλος "Τρία Χρώματα: Η Μπλε /Λευκή /Κόκκινη Ταινία" (1993-1994). Πέθανε στην Βαρσοβία στις 13 Μαρτίου του 1996 από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου μετά από εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς.  27/6/1941 - 13/3/1996)


  Scholeio.com  

Βατικανό, Ένα ταξίδι Τέχνης και μυστικών ανάμεσα στην Αλήθεια και το Μύθο




Το ντοκιμαντέρ "Τα Μυστικά του Βατικανού'' είναι παραγωγής 2011 και θα σας οδηγήσει σε ένα ταξίδι μέσα στο Βατικανό όπως ποτέ δεν έχετε δει πριν.

Από την αρχαία των "Πόλη των Νεκρών" κάτω από την Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο θησαυροφυλάκιο τον μυστικών αρχείων, στο ιδιωτικό γραφείο του Πάπα.

Διερευνά επίσης την μακρά και ταραχώδη σχέση μεταξύ του Βατικανού και των ΗΠΑ, αποκαλύπτοντας τα έγγραφα που χρονολογούνται από τον εμφύλιο πόλεμο και εξερευνούμε την σχέση του Ρήγκαν με τον Ιωάννη Παύλο τον 2ο, στην προσπάθειά τους να καταπολεμήσουν τους Σοβιετικούς κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.






Από το www.greekdocumentary.gr/


* Δήλωση : Το Scholeio.com δεν είναι κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων της ταινίας και η προβολή του βίντεο αποσκοπεί μόνο σε ψυχαγωγικούς λόγους, όπως και οι υπόλοιπες ταινίες που θα βρείτε στο μπλογκ.


  Scholeio.com  

Ελληνική Αρχαιότητα η Μεγάλη Άγνωστη, η αλήθεια πίσω από το θρύλο



Ακόμη και σήμερα οι Ιρλανδοί υπερηφανεύονται για την Ελληνική τους καταγωγή, όπου το κυρίαρχο πολεμικό τραγούδι του Ιρλανδικού Επαναστατικού Στρατού [Ι.Ρ.Α], έχει τον τίτλο «Ένα έθνος ενωμένο, ακόμη μια φορά», ανάμεσα στους στίχους του, υμνεί τους 300 του Λεωνίδα που εθυσιάσθηκαν για την Ελευθερία και καλεί τους Ιρλανδούς να θυμηθούν τους προγόνους τους και να τους μιμηθούν. Πλήθος οι Ιρλανδικοί μύθοι που αναφέρονται στα ελληνικά φύλα που την αποίκισαν.

Σήμερα επίσης υπάρχει στην Ιρλανδία πόλη με το όνομα Salonica, δηλαδή Θεσσαλονίκη, στην πλατεία της οποίας υπάρχει και άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και στην Βρετανία, οι μύθοι και οι παραδόσεις είναι πάρα πολλές.

- Ο Ιούλιος Καίσαρ στο βιβλίο του «Περί του Γαλατικού Πολέμου», ένα βιβλίο με την μορφή των απομνημονευμάτων μας δίδει τις ακόλουθες πληροφορίες:

Οι θρησκευτικές τελετές των Κελτών και των Γαλατών ήσαν ίδιες με τις Ελληνικές, ενώ στην γλώσσα όπου έψελναν οι Δρυΐδες ήτο επίσης η Ελληνική. Αλλά και οι αξιωματικοί του συνενοούντο με τους ιερείς των Κελτών, τους Δρυΐδες, ομιλούντες την Ελληνική.
Όπως και οι θεοί τους είχαν ίδιες ή παραφθαρμένες ονομασίες ελληνικές, όπως Diis Pater – Δευς [Ζευς] Πατέρας.

Η ελληνική μυθολογία μας αναφέρει ότι όταν ο Ηρακλής εξεστράτευσε στην Δύση, ερωτεύθηκε την Γαλάτεια, μια νύμφη όπου μαζί της απέκτησε δυο υιούς τον Κέλτη και τον Γαλάτη. Όπου από αυτά τα δυο παιδιά του προήλθαν οι Κέλτες και οι Γαλάτες. Πρώτα στην Ιρλανδία και μετά την Βρεττανία.

Στην Ιρλανδία οι κέλτικες παραδόσεις και οι ελληνικότητες δεν εχάθησαν ποτέ. Όπου αυτό φαίνεται και από την Κέλτικη μυθολογία, και πρώτοι ήσαν οι Δαναοί και μετά οι Μιλήσιοι.

* Αναφέρει : «Μετά την δεύτερη μάχη του Μάγκ Τουρέδ [ετυμολογία αγγλικών λέξεων], οι Δαναοί [οι Δαναοί αναφέρονται στα Ομηρικά Έπη, όπου είναι η άλλη ονομασία των Αχαιών Ελλήνων] εκυβέρνησαν την Ιρλανδία μέχρι τον ερχομό των Μιλησίων, υιών του Μιλήτου [Η Μίλητος ήτο αποικία των Αθηναίων]».

Ο Ιρλανδικός μύθος αναφέρει ότι η φυλή αυτή κατήγετο από θείους προγόνους.

Συνεχίζει: Ήτο Πέμπτη, Πρωτομαγιά και 17η ημέρα της Σελήνης [σεληνιακό ημερολόγιο], όταν οι Μιλήσιοι έφθασαν στην Ιρλανδία. Πρωτομαγιά αποβιβάσθηκαν και ο Παρθάλων στα νησιά.

Ο Ιρλανδικός μύθος αναφέρει ότι ο Βασιλέας Παρθάλων, ήρθε στην Ιρλανδία τρεις αιώνες περίπου μετά τον μεγάλο κατακλυσμό. Λέγεται ότι ξεκίνησε από την Μακεδονία ή Μέση Ελλάδα συνοδευόμενος από μια μικρή ομάδα ανθρώπων. Ανάμεσά τους ήσαν 3 Δρυΐδες από την Δωδώνη, που ονομάζοντο Φίος, Αίολος και Φομόρης.

Ένα αρχαίο Ιρλανδέζικο ποίημα του Αμέργινου λέγει :

«Επικαλούμαι την γη της Ιρλανδίας.
Γαλήνια είναι η γόνιμη θάλασσα
γόνιμα είναι τα βουνά με καρποφόρα δένδρα,
γεμάτα με καρποφόρα δένδρα είναι τα δροσερά δάση,
δροσερά είναι τα νερά των καταρρακτών,
από καταρράκτες σχηματίζονται οι βαθιές λομνούλες,
βαθιές λιμνούλες είναι οι πηγές των πλαγιών.

Μια πηγή φυλών είναι η μεγάλη συνέλευσις,
η συνέλευσις των βασιλιάδων της Τάρας.
Η Τάρα είναι η ακρόπολις των φυλών,
των φυλών των απογόνων του Μίλητου,
του Μίλητου με τα πολλά καράβια και τις λέμβους.

Μια μεγαλειώδης λέμβος είναι η Ιρλανδία,
η μεγαλειώδης Ιρλανδία, η πολυτραγουδισμένη.

Να μια επίκλησις μεγάλης τέχνης
Επικαλούμαι την γη της Ιρλανδίας».

* Υπάρχει ακόμη πλήθος Ιρλανδικών μύθων που αναφέρονται στα ελληνικά φύλα που την αποίκισαν. 




















Η μυθική Υπερβόρεια

Οι μύθοι με τους οποίους ανατράφηκαν αμέτρητες γενεές αρχαίων Ελλήνων: Η «Γη της Επαγγελίας» για τον ελληνικό πολιτισμό βρισκόταν κάπου στον μακρινό Βορρά, πέρα από τις περιοχές από τις οποίες, σύμφωνα με τον...


Ηρόδοτο, τους έρχονταν οι ψυχροί άνεμοι τον χειμώνα και ήταν ένας τόπος όπου οι άνθρωποι ζούσαν σε πλήρη αρμονία μεταξύ τους και με τη φύση, απρόσβλητοι από το γήρας ή τις ασθένειες. Επρόκειτο για τη χώρα όπου ο Απόλλωνας περνούσε τους ψυχρούς χειμερινούς μήνες, απολαμβάνοντας τη λατρεία των σοφών κατοίκων της. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που είχαν την τιμή να επισκεφτούν την Υπερβόρεια, ανάμεσα στους οποίους βρίσκουμε τα ονόματα του Περσέα (καθοδηγούμενος από την Αθηνά) και του Ηρακλή (εκεί βρίσκονταν τα Μήλα των Εσπερίδων).

Σε διάφορες προφορικές παραδόσεις βρίσκουμε την αναφορά των Δηλίων ότι οι Υπερβόρειοι έστελναν κατά το παρελθόν τους πρώτους τους καρπούς στο ιερό νησί του Απόλλωνα, με τη συνοδεία πομπής δύο νεαρών παρθένων, της Υπέροχης και της Λαοδίκης, και πέντε ανδρών. Μάλιστα, την εποχή, λοιπόν, που ο Ηρόδοτος συνέγραφε τα πολύτιμα ιστορικά και λαογραφικά του κείμενα, οι προσφορές των Υπερβορείων εξακολουθούσαν να μεταφέρονται από τους Σκύθες έως τη Δωδώνη και από εκεί κατέληγαν στη Δήλο, με ενδιάμεσους σταθμούς την Εύβοια, την Άνδρο και την Τήνο.
 
Στις ωδές του Πινδάρου και συγκεκριμένα από τα Ίσθμια (ωδή 6), βρίσκουμε μία άλλη σημαντική πληροφορία για τη χώρα των Υπερβορείων προσδιορίζοντας τη θέση της να βρίσκεται στο τέλος του Γνωστού Κόσμου. 

Ιδιάν τινά Διάλεκτον 

Ο Διόδωρος ο Σικελός (2.47.5) αναφέρει ότι «έχειν δε τους Υπερβορείους ιδίαν τινά διάλεκτον» (έχουν κάποια δική τους διάλεκτο). Στη συνέχεια του κειμένου, ο ίδιος συγγραφέας παραθέτει ότι «προς τους Έλληνας οικειότατα διαχέεσθαι, καί μάλιστα προς τους Αθηναίους καί τους Δηλίους, εκ παλαιών χρόνων» (αισθάνονται από παλαιότερες εποχές πολύ οικείους τους Έλληνες, ιδίως τους Αθηναίους και τους Δηλίους), για να καταλήξει στη συνέχεια ότι αφιερώνουν (στον Απόλλωνα;) «αναθήματα πολυτελή, γράμμασιν Έλληνικοίς έπιγεγραμμένα».

Ύστερα από τα παραπάνω, είναι δυνατόν να διατυπωθεί με ασφάλεια η υπόθεση ότι οι σοφοί, αλλά και ικανότατοι μάγοι, Υπερβόρειοι είναι ένα γένος, εάν όχι αμιγώς ελληνικό, σίγουρα συγγενικό προς την Ελλάδα και τους Έλληνες που έκαναν χρήση του ελληνικού αλφαβήτου στα ιερά τους αναθήματα.

Ενδεικτικός ως προς τα παραπάνω είναι ο διάλογος Φιλοψευδής ή Απιστιών του «παραμυθά» Λουκιανού (έργο από το οποίο ο Ντίσνεϋ εντέχνως «δανείστηκε» και την υπόθεση της περίφημης Φαντασίας του) σχετικά με έναν Υπερβόρειο, ο οποίος είχε επισκεφθεί την Ελλάδα πετώντας και άφησε τους πάντες άφωνους πραγματοποιώντας διάφορα «θαύματα».  Στο κείμενο αναφέρεται ότι περπατούσε στο νερό ή στον αέρα, περνούσε μέσα από τη φωτιά χωρίς να καίγεται, καλούσε δαίμονες και νεκρούς, είχε δημιουργήσει έναν αγγελιοφόρο από πηλό κ.λπ.

Η ιστορία του Λουκιανού εικάζεται ότι είχε ως αφετηρία ένα μάλλον πραγματικό -καθώς μνημονεύεται από πληθώρα αρχαίων συγγραφέων- περιστατικό, που δεν είναι άλλο από την επίσκεψη στην Ελλάδα του θρυλικού Υπερβορείου, Άβαρη (Άβαρις).

Ο Αβάρις ήταν ένας ιερέας του Απόλλωνα, για τον οποίο ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι είχε κάνει τον γύρο του κόσμου πετώντας με το βέλος του Απόλλωνα και χωρίς να τρώει (4.36) ενώ, σύμφωνα με τη βιογραφία του Πυθαγόρα από τον Ιάμβλιχο, ήταν δάσκαλος του μεγάλου Έλληνα σοφού, με τον οποίο και εμφανίστηκε στην αυλή του τυράννου της Σικελίας, και είχε «καθαρίσει» τη Σπάρτη και την Κνωσσό από επιδημίες. Τέλος, σύμφωνα με τον Παυσανία (9.10), σε αυτόν ήταν αφιερωμένος ένας ναός στην Σπάρτη.

Εάν δεχτούμε ως αληθείς τους ισχυρισμούς του Ιαμβλίχου, του Ηροδότου και του Πινδάρου, οι Υπερβόρειοι, εκτός από ευσεβείς και σεμνοί, θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα εξελιγμένοι και εγκεφαλικά/πνευματικά, σε σημείο ώστε να έχουν υπερβεί την ύλη - αυτό, τουλάχιστον, καταδεικνύουν οι μαρτυρίες ότι ήταν απρόσβλητοι από το γήρας και τις ασθένειες, ότι είχαν σε υψηλή εκτίμηση τις τέχνες και ότι ζούσαν σε απόλυτη κοινωνική αρμονία.

 
Πού βρισκόταν η Υπερβόρεια;

Οι μάλλον ασαφείς και συχνά αντιφατικές πληροφορίες της αρχαίας ελληνικής βιβλιογραφίας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η άγνωστη χώρα θα μπορούσε να βρίσκεται οπουδήποτε στον μακρινό Βορρά, στα «πέρατα της Γης» για τον ελληνικό προκλασικό κόσμο. Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ανάλυση του ζητήματος των Υπερβορείων θα μας αποκάλυπτε ότι οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς δεν αποτελούν τη μοναδική διαθέσιμη πηγή πληροφόρησης αναφορικά με τον εξελιγμένο αυτόν πολιτισμό.

 
Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος ο Ρωμαίος συγγραφέας, το 77 π.Χ., συνέγραψε ένα εντυπωσιακό πολύτομο έργο, την περίφημη Naturalis Historia (Φυσική Ιστορία), χρησιμοποιώντας, όπως ο ίδιος αναφέρει στον πρόλογο του έργου, ως πηγές περίπου 20.000 πληροφορίες και ιστορικά γεγονότα, από 2.000 βιβλία 100 επίλεκτων συγγραφέων! Δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πηγών του Ρωμαίου «σοφού» προέρχεται από Έλληνες συγγραφείς, δεν είναι δύσκολο να συμπεράνουμε ότι σκοπός του φιλόδοξου αυτού εγχειρήματος ήταν η συγκέντρωση σε ένα ενιαίο έργο ολόκληρου του σώματος της γνώσης του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Στις συγκεκριμένες ενότητες βρίσκουμε και τα ακόλουθα (4.26):

«Πέρα από τον Aquilon, (Βόρειο Άνεμο) μπορεί κανείς να βρει έναν ευλογημένο λαό, τα μέλη του οποίου αποκαλούνται, σύμφωνα με την παράδοση, Υπερβόρειοι. Οι άνθρωποι αυτοί φτάνουν σε απίστευτη ηλικία. Πολλά θαυμαστά αναφέρονται για αυτό το έθνος. ... 
Η χώρα είναι λουσμένη στο φως του Ηλίου και απολαμβάνει ευχάριστη θερμοκρασία. Η δυσαρμονία εκεί είναι άγνωστη και το ίδιο συμβαίνει με την ασθένεια. Οι άνθρωποι εκεί δεν πεθαίνουν, παρά μόνο από την 'κόπωση' της ζωής. Μετά από ένα εορταστικό δείπνο, όποιος επιθυμεί να πεθάνει, χορτασμένος από τις χαρές της ζωής σε μεγάλη ηλικία, πηδάει στη θάλασσα από έναν απόκρυμνο βράχο. Έτσι είναι γι' αυτούς ο πιο ευτυχισμένος τρόπος να ζει κανείς. Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ύπαρξη αυτής της χώρας, η οποία περιγράφεται από πολλές αυθεντίες».

Εδώ, ωστόσο, υπάρχει μια αξιοσημείωτη λεπτομέρεια: Η πληροφορία ότι η επικράτεια των Υπερβορείων περιλαμβάνει τα «όρια της πορείας των άστρων» έρχεται να προστεθεί στο «σχόλιο» του Πινδάρου ότι είναι αδύνατο να επισκεφθεί κανείς τη μυστηριώδη χώρα από στεριάς ή θαλάσσης κ.α., θίγοντας και το ενδεχόμενο η μυθική Υπερβόρεια να μη βρίσκεται καν στον πλανήτη μας.

Επιστρέφοντας τώρα στο απόσπασμα του Πλινίου, όσο κι αν ψάξει κανείς στην αρχαία βιβλιογραφία, πολύ δύσκολα θα βρει μία πληρέστερη περιγραφή σχετικά με την αινιγματική χώρα και τους κατοίκους της. Σύμφωνα με την επίσημη βιβλιογραφία, το όνομα Aquilon αναφέρεται στον Βόρειο Άνεμο, ακολουθώντας την ελληνική παράδοση.
 

  Όταν ο Αινείας μετά την άλωση της Τροίας, διέφυγε στην Ιταλία. Ο εγγονός του ο Βρούτος, σε ηλικία 15 ετών, αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την χώρα στην οποία είχε γεννηθεί, και ηγούμενος με 3.000 νεαρούς Τρώες, ξεκίνησε να βρεί την τύχη του. 
 
Στην εκστρατεία του αυτή τον ακολούθησαν και οι Έλληνες της κρητικής αποικίας της Καλαβρίας [περιοχή της νοτίου Ιταλίας], με ηγέτη τον Τεύκρο.
 
Μετά από πολλές περιπέτειες αποφάσισε να αποικήσει την μεγάλη Λευκή νήσο της Βορείου θαλάσσης, όπως ονομάζετο τότε η Βρεττανία.
Έφθασαν εκεί αφού εξερχόμενοι από τις Ηράκλειες στήλες ταξίδεψαν δυτικά, συναντώντες 4 τρωϊκές αποικίες τις οποίες κυβερνούσε ο Τράνιος.
Έφθασαν στην Λευκή Νήσο, όπου και την ονόμασαν Βρουτανία, από το όνομα του Βρούτου, όπου ίδρυσαν μια πόλη και την ονόμασαν Νέα Τροία, η οποία είναι το σημερινό Λονδίνο.

Συμφώνως με όσα αναφέρει ο Όμηρος στην «Ιλιάδα», οι Τρώες μαζί με τους Κρήτες θεωρούνται οι αποικιστές της Βρεττανίας [παραφθορά του Βρουτανία ;], αλλά και οι ιδρυτές του πρώτου πολιτισμού στην Λευκή Νήσο. 
[Μυθιστορία, κεφάλαιο 5ο – Οι Κέλτες έχουν ελληνική καταγωγή, σελίδες 51-58, Στέφανος Μυτιλιανίος, εκδόσεις Νέα Θέσις 2000] 
* πηγή: Απόσπασμα από το βιβλίο του συγγραφέως Ομήρου Ερμείδη με τον τίτλο «Έλληνες ή Ελληνίζοντες χριστιανοί»

Στη σωζώμενη αρχαιοελληνική βιβλιογραφία συναντάει κανείς πλήθος αναφορών στη θρυλική χώρα -την μυθική Υπερβόρεια-, ο «απόηχος» των οποίων είναι αισθητός και στους συγγραφείς των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων, χωρίς όμως ποτέ οι αναφορές αυτές να γίνονται συγκεκριμένες, ενώ δεν λείπουν και οι αντιφάσεις (κυρίως όσον αφορά στην ακριβή της τοποθεσία).

Το γεγονός αυτό ώθησε τους περισσότερους μεταγενέστερους αναλυτές στην εκτίμηση ότι επρόκειτο περισσότερο για μια ουτοπική, ιδανική κοινωνία, ένα κοινωνικό «παράδειγμα προς μίμηση» για τους Έλληνες, παρά για έναν υπαρκτό τόπο, τον οποίο θα μπορούσε κάποιος να ανακαλύψει και να επισκεφτεί.


ΟΙ ΚΕΛΤΕΣ

Σε ολόκληρη τη διάρκεια της 2ης χιλιετίας π.Χ., οι πρόγονοι αυτών που σήμερα αποκαλούμε Κέλτες ήταν, σύμφωνα με την επίσημη τουλάχιστον εκδοχή, ένα από τα φύλα που κυριαρχούσαν στη μεγαλύτερη έκταση της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης.  
Ωστόσο, από τον 12ο αιώνα π.Χ. άρχισαν να συρρέουν στη συγκεκριμένη περιοχή, την οποία οι παραδόσεις τους ονόμαζαν γενέτειρά τους. 

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εάν ήταν οι ίδιοι οι αρχαίοι Κέλτες ή, έστω, οι μακρινοί τους πρόγονοι που δημιούργησαν τις μεγαλιθικές κατασκευές (καμία ένδειξη δεν καταδεικνύει κάτι τέτοιο), ωστόσο το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος λαός διασώζει κάποιες προφορικές παραδόσεις που αναφέρονται στην κατασκευή τους, επιτρέπει να εικάσουμε με σχετική βεβαιότηχα ότι σε κάποιο σημείο της ιστορικής τους διαδρομής ήρθαν σε επαφή με εκείνους - όποιοι κι αν ήταν αυτοί- που τα δημιούργησαν.

Από τον 8ο π.Χ. αιώνα, άρχισε από τους κατοίκους της Βρετάνης ο εποικισμός των πλούσιων σε πρώτες ύλες νησιών, που ακόμα και σήμερα αποκαλούμε Μεγάλη Βρετανία. Από ευρήματα στη Νότια Αγγλία (διακοσμητικά μοτίβα σε χειροτεχνήματα), οι ιστορικοί συμπεραίνουν ότι αρχικά αποβιβάστηκαν στη Νότια Αγγλία (περιοχή του Κεντ), από όπου σταδιακά μεταφέρθηκαν δυτικά, προς την πλούσια σε κοιτάσματα κασσίτερου περιοχή της Κορνουάλης.

Πολύ σύντομα, βρίσκουμε την επίδραση των Κελτών να έχει επεκταθεί και στις υπόλοιπες περιοχές των βρετανικών νήσων, όπως η Ιρλανδία, η Ουαλία και η Σκοτία - χωρίς οι ιστορικοί να αποκλείουν το ενδεχόμενο ο εποικισμός των υπολοίπων περιοχών να έγινε από άλλα, ανεξάρτητα μεταναστευτικά ρεύματα κατά τον 7ο αι. π.Χ. από τη Βρετάνη.


Ο εποικισμός αυτός των δυσπρόσιτων περιοχών των βρετανικών νήσων υπήρξε καθοριστικής σημασίας για την επιβίωση και την ιστορική συνέχεια του συγκεκριμένου έθνους καθώς -σε αντίθεση με τους προχριστιανικούς Κέλτες της Βρετάνης που δέχθηκαν στη συνέχεια πλήθος πληθυσμιακών και πολιτισμικών-γλωσσικών επιδράσεων από άλλες εθνότητες (Νορμανδοί, Ρωμαίοι και διάφορα γερμανικά φύλα)- οι Κέλτες των απόμακρων περιοχών της Μεγάλης Βρετανίας απόλαυσαν για πολλούς ακόμα αιώνες, ακόμα και μετά τις εισβολές των Ρωμαίων και των Αγγλοσαξώνων, ως τη σύγχρονη εποχή, την πολιτισμική ασφάλεια που τους προσέφερε η γεωγραφική απομόνωση.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Leigh T. Denault, οι επιδράσεις της ύπαρξης και της ιστορικής συνέχειας του κελτικού πολιτισμού στις συγκεκριμένες περιοχές μπορούν να ανιχνευθούν με βεβαιότητα για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 25 αιώνων. Στις περιοχές αυτές, οι ζωντανοί φορείς της πολιτισμικής κληρονομιάς, όπως π.χ. η γλώσσα και οι μυθολογικές παραδόσεις, διασφαλίζονται από «εξωγενείς επιδράσεις», επιτρέποντας τη μελέτη σε μεγαλύτερο βάθος, αλλά και την ανεύρεση εντυπωσιακών ομοιοτήτων με τον ελληνικό πολιτισμό.


Παρόλα αυτά, την ίδια περίπου εποχή που ο Πλίνιος συνέγραφε τα παραπάνω λόγια, Ρωμαίοι στρατιώτες αποκαλούσαν Aquilonia (1ος αι. π.Χ) μία μικρή πόλη στη Βρετάνη, τη βορειοδυτική «γωνία» της σημερινής Γαλλίας, δέκα περίπου χιλιόμετρα από τις εκβολές του ποταμού Odet στον Ατλαντικό.
 
Η κελτική γλώσσα 

Το 1892 κυκλοφόρησε στην Αγγλία μία εξαιρετικής σπουδαιότητας μελέτη, από αυτές που πολύ σπάνια βλέπουν το φως της δημοσιότητας, πάνω στις κέλτικες διαλέκτους. Η μελέτη έφερε τον τίτλο The Kelt or Gael* και είχε γραφτεί από τον ερασιτέχνη γλωσσολόγο Τ. De Courcy Atkins, νομικό, πτυχιούχο του πανεπιστημίου του Λονδίνου. 

Η πρωτοποριακή αυτή μελέτη κατέληγε στη διαπίστωση ότι η επαφή των δύο πολιτισμών είχε γίνει απευθείας, χωρίς δηλαδή, όπως πιστευόταν, την πολιτισμική διαμεσολάβηση των Ρωμαίων.
Σε υποστήριξη των απόψεων του, παρέθετε πλήθος ελληνικών λέξεων, που χρησιμοποιούνταν σχεδόν αυτούσιες στις διάφορες τοπικές διαλέκτους των Κελτών της Μεγάλης Βρετανίας, οι οποίες ωστόσο δεν απαντούνταν στα Αγγλικά ή τα Λατινικά. Από όλες τις κελτικές διαλέκτους, η πλησιέστερη στην Ελληνική ήταν η, Ουαλική διάλεκτος (σύμφωνα με μία εκδοχή, το μυθικό Άβαλον βρισκόταν στην Ουαλία και συγκεκριμένα στο νησί Anglesey). 


Ο συγγραφέας παραθέτει μάλιστα έναν εκτενή αλφαβητικό κατάλογο με λέξεις στα Ελληνικά, τα Αγγλικά και τα Ουαλικά (π.χ. το «αγγείον» ονομάζεται «vessel» στα αγγλικά, ωστόσο στην ουαλικη διάλεκτο αποκαλείται «angeian»!).
Αν και όλα τα συμπεράσματα του Atkins δεν είναι βάσιμα, ωστόσο το βιβλίο του παραμένει εξαιρετικά αξιόλογο, απλά και μόνο γιατί αποτελεί άριστη πηγή πληροφοριών για την σχέση της αρχαίας ελληνικής γλωσσάς και των αρχαίων κελτικών διαλέκτων.

Ο αποκαλυπτικός ερευνητής τονίζει μάλιστα στον επίλογο του έργου του την ανάγκη να γίνουν περαιτέρω συγκριτικές γλωσσολογικές μελέτες ανάμεσα στην ελληνική γλώσσα και τις διαλέκτους αυτές. 


Αν συνδυάσουμε τις αρχαίες αναφορές για τους Υπερβόρειους, τις Σκοτικές παραδόσεις για αρχαιοελληνική καταγωγή των Σκοτσέζων, αλλά και τους κελτικούς μύθους περί καταγωγής των προγόνων του μυθικού βασιλιά Αρθούρου από τους αρχαίους Τρώες, καταλήγουμε ότι όντως η σχέση Ελλήνων και Κελτών είναι πολύ πιο σημαντική απ' ό,τι πιστεύεται επίσημα. 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Τρωικός Πόλεμος ήταν ουσιαστικά μία εμφύλια σύρραξή, καθώς Αχαιοί και Τρώες μοιράζονταν την ίδια γλώσσα, θεούς, παραδόσεις κ.α. Η πληροφορία για την ελληνική καταγωγή του Αρθούρου απαντάται στο ουαλικό ποίημα του του 15ου αιώνα Wedding of Sir Gawain and Dame Ragnelle.
Δυστυχώς, από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, η «πολυπόθητη» συγκριτική μελέτη των κελτικών διαλέκτων με την ελληνική γλώσσα, η οποία είναι βέβαιο ότι θα έδινε πλήθος αποκαλυπτικών πληροφοριών, όπως π.χ. σε ποια ακριβώς χρονική περίοδο έγινε η πρώτη επαφή των δύο πολιτισμών, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.


Το παζλ της άγνωστης Ελληνικής Αρχαιότητας


Είναι αλήθεια ότι αυτά που αγνοούμε υπερβαίνουν κατά πολύ αυτά που γνωρίζουμε (ή νομίζουμε ότι γνωρίζουμε) στο τεράστιο κεφάλαιο που ονομάζεται Απώτερη Ελληνική, Αρχαιότητα. Και πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι μια λεπτομερής εξέταση του ζητήματος θα μας αποκάλυπτε και άλλα σημαντικά ευρήματα, τη σπουδαιότητα των οποίων ενδέχεται αυτή τη στιγμή να μη διανοούμαστε.
Ενδεικτικά μόνο, αξίζει να αναφέρουμε ότι σε ιστοσελίδες ερευνητών από την Αγγλία γίνεται λόγος για την ανακάλυψη αγαλμάτων και απεικονίσεων του Απόλλωνα και άλλων ελληνικών θεοτήτων στη Μεγάλη Βρετανία -πληροφορίες που όμως δεν στάθηκε δυνατό να επιβεβαιωθούν- ενώ στον καθεδρικό ναό του Quimper της Βρετάνης (αρχαία Aquilonia) φυλάσσεται αγαλμάτιο της περίφημης Μαύρης Παρθένου, μιας μορφής που πιθανόν να συνδέεται με την παλαιότερη λατρεία στην περιοχή, της θεάς Κυβέλης (βλ. ΤΜ, τ. 134).
 
Η σύνδεση των Ελλήνων με τους Κέλτες είναι κατά πολύ βαθύτερη από ό,τι πιστεύουμε. Μια επίσκεψη στη Βρετάνη της Γαλλίας αποκαλύπτει ότι οι Κέλτες της Γαλλίας χορεύουν πιασμένοι από τα χέρια χορούς κυκλικούς, σχεδόν πανομοιότυπους με τους ελληνικούς, με συγκεκριμένους βηματισμούς και σε μουσικές φόρμες που είναι πολύ γνώριμες στο αυτί των Ελλήνων, ενώ οι παραδοσιακές τους ενδυμασίες θυμίζουν έντονα αυτές της Μακεδονίας. 

Τέτοιου είδους «ομοιότητες» δεν έχουν φυσικά περάσει απαρατήρητες από τους ίδιους τους σύγχρονους Κέλτες, κύκλοι των οποίων όμως, επιδίδονται εδώ και χρόνια σε μια ιδιόμορφη «προπαγάνδα», κάνοντας λόγο για μια άγνωστη ενιαία ιστορία στο πολύ μακρινό παρελθόν, που έλκει την καταγωγή της από χαμένες ηπείρους...
Με αυτόν τον τρόπο άλλωστε εξηγούν και την ύπαρξη ελληνικών λέξεων στο λεξιλόγιο τους. 
 
Πρόκειται για την γνωστή «ινδοευρωπαϊκή» θεωρία; η οποία μιλά για μία αρχαιότατη κοινή γλώσσα που παρείχε τις κοινές ρίζες για τις λέξεις όλων των μετέπειτα ινδοευρωπαϊκών γλωσσών.

Τα στοιχεία τα οποία εμπλέκουν στην κέλτικη μυθολογία, την τόσο άγνωστη στην Ελλάδα, είναι πέντε και θα μπορούσαμε να τα συνοψίσουμε στα παρακάτω:

α) Στην πρώιμη μυθολογία των κελτικών και πικτικών λαών που κατοικούσαν στα
βρετανικά νησιά και που έχει να κάνει με γίγαντες, δαίμονες, νεράιδες, στρίγγλες και
Δρυίδες.

β) Τους Έλληνες από τη... Σκυθία, αλλά και από την Αθήνα, τη Λακεδαιμόνια, τη
Μίλητο και τη... Λυδία, οι οποίοι κατά κύματα έφθασαν στα βρετανικά νησιά και
αποτέλεσαν τη βάση του πολιτισμού τους!

γ) Τις δέκα χαμένες φυλές του Ισραήλ, τον οίκο του Δαυίδ και τον Ιωσήφ της
Αριμαθαίας, οι οποίοι φέρνουν στη Βρετανία μια κρυφή ισραηλιτική παράδοση.

δ) Τους Ιρλανδούς μοναχούς, όπως οι άγιοι Μπρένταν, Κολούμπα, Νίνιαν κλπ, οι
οποίοι αναζητώντας την πνευματική τους ολοκλήρωση στα πιο απόμακρα νησιά του
Ατλαντικού ωκεανού έγιναν εξερευνητές του Αρκτικού Βορρά,

ε) Το πρόσωπο του Αγίου Ανδρέα του Πρωτόκλητου, ο οποίος μάλλον επισκέφθηκε
βορειότατο άκρο της Βρετανίας και μέσω των λειψάνων του που μεταφέρθηκαν από
την Πάτρα, έγινε ο προστάτης των Σκώτων.


Τα πρώτα μεγάλα κείμενα ή έπη που συνδέθηκαν με αυτές τις παραδόσεις στην
πραγματικότητα αποτέλεσαν μια επιτομή όλων των προηγούμενων παραδόσεων από
κάποιους συγγενείς, οι οποίοι είτε ήταν οι ίδιοι μοναχοί είτε υπήρξαν στενά
συνδεδεμένοι με την Εκκλησία. 


Η καταγραφή των παραδόσεων αυτών έγινε στην αρχή του 9ου αι. και κράτησε μέχρι τα μέσα του 14ου αι., κατ' αρχήν στη λατινική γλώσσα και μετά στα αγγλοσαξωνικά. Θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε μια ματιά σε αυτές τις παραδόσεις οι οποίες ουσιαστικά είναι αυτές που στήριξαν τη γένεση της βρετανικής υπερεθνικής ταυτότητας. Εμείς βέβαια θα περιοριστούμε στο τμήμα που μας αφορά και δεν είναι άλλο από τις ελληνικές αναφορές στους βρετανικούς θρύλους.
__________________________________
 
Βιβλιογραφία

• Ηρόδοτος, «Μελπωμένη», τόμος 4, εκδ. Κάκτος, 1992 

• Διόδωρος Σικελιώτης, «Βιβλίο Β», εκδ, Κάκτος, 1997 
• Λουκιανός, «Φιλοψευδής ή Απιστιών», εκδ. Πατάκη, 1998 
• Πίνδαρος, Βακχυλίδης, «Λυρικοί Ποιητές», τόμοι 2, 3, 4, 8, εκδ. Κάκτος, 2001, 2002 
• Παυσα¬νίας, Απαντα, εκδ. Κάκτος, 1992 
• Trevor Murphy, «Pliny the Elder's Natural History: The Empire in the Encyclopedia», εκδ, Oxford University Press, 2004 
• Πυθαγόρας, «Προσωκρατικοί», τό¬μοι 4, 5, 6, εκδ. Κάκτος, 1999 
• Στράβων, «Γεωγραφικά», τόμοι 4, 5, εκδ. Κάκτος, 1994 
• Πλάτων, «Τίμαιος, Κριτίας», εκδ. Κάκτος, 1993 
• Pierre Roland Giot, «Prehistory in Brittany», Editions d'Art, 1995 
• Peter Berresford Ellis, «Celt and Greek: Celts in the Hellenic World», Trans-Atlantic Publications, 1996 • Brian M. Fagan, «The Little Ice Age: How Climate Made History», 1300-1850, εκδ. Basic Books, 2001 
• Peter Berresford Ellis, «The Mammoth Book of Celtic Myths and Legends, Constable and Robinson», 2003 
• T. De Courcy Atkins, «The Kelt or Gael», εκδ. Τ. Fisher Unwin, 1892 
• Laura Knight Jadczyk, «the Grail Quest and the Destiny of Man, Part V», εκδ. Cassiopaea, 2004 
• Fred Gettings, «Dictionary of Occult, Hermetic and Alchemical Sigils», εκδ. Viking Pr., 1981 
• Umberto Eco, «Fouceault's Pendulum», εκδ. Ballantine Books, 1990 
• Fulcanelli, «Le Mystere des Cathedrales», εκδ. Brotherhood of Life, 1997 
• Boris de Zirkoff, «H.P.B. Collected Writings», εκδ. Quest Books, 1995 
• Hutton, R., «The Pagan Religions of the Ancient British Isles: Their Nature and Legacy Blackwell», εκδ. Oxford, 1991 
• Donald MacAulay, S. R. Anderson, J. Bresnan, and B. Comrie, «The Celtic Languages», εκδ. Cambridge University Press, 1993 
• Durdin-Robertson, L., «Juno Covella: Perpetual Calendar of the Fellowship of Isis Cesara», εκδ. Enniscorthy, 1982 
• John King, Kingdoms of the Celts: «A History and a Guide», εκδ. Sterling Publishing, 2000 
• Ιωάν. Σταματάκου, «Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης», εκδ. Βιβλιοπρομηθευ-τικη, 2002.
•http://www.norwichmoot.paganearth.com/celticgods.htm •http://www.ngdc.noaa.gov/paleo/ctl/cliscilOk.html
• http://www.tylwythteg.com/dynionl.html
• http://www.bagadoo.tm.rr/kemper/histoire_E.html

__________________________________________
περιοδικό "Τρίτο Μάτι"



* Το ντοκυμαντέρ είναι του ΕΟΕ, του Ερευνητικού Οργανισμού Ελλήνων,  η εισαγωγή του βιντεο είναι ίσως λίγο μεγάλη διαρκεί 5.30 περίπου, για όποιον θέλει να το τρέξει.
 





ΣΚΩΤΙΑ Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ -ΒΡΕΤΑΝΙΑ Η ΥΠΕΡΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΣ- from eoetv.vimeo on Vimeo.



  Scholeio.com  

Η δυνατότητα να σβηστούν οδυνηρές μνήμες και να αντικατασταθούν... είναι εδώ και είναι τώρα!!





Οι επιστήμονες τώρα όχι μόνο «σβήνουν» τις οδυνηρές αναμνήσεις σας...
αλλά τις αντικαθιστούν με νέες


Καταπληκτικό; Αυτό κι αν είναι επιστημονική φαντασία. Το μέλλον είναι εδώ. 
Όλοι μας έχουμε πράγματα θαμμένα στο παρελθόν μας που θα θέλαμε να ξεχάσουμε - δυσάρεστους χωρισμούς, τραυματικές εμπειρίες, απώλειες ή θανάτους. Δεν έχει σημασία πόσο πολύ προσπαθούμε να τις ξεχάσουμε, αυτές οι αναμνήσεις μπορεί να συνεχίσουν να μας στοιχειώνουν και κάποιες φορές να μας προκαλούν άσχημες επιπλοκές όπως άγχος, φοβίες, ή μετα-τραυματικό στρες
Οι επιστήμονες βρίσκονται τώρα πολύ κοντά στο να είναι σε θέση να το αλλάξουν αυτό, με την ανακάλυψη που έκαναν, ότι οι αναμνήσεις μας δεν είναι τόσο μόνιμες όσο νομίζαμε μέχρι σήμερα.
Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές έχουν πλέον βρει τον τρόπο να διαγράψουν, να αλλάξουν, ή ακόμα και να εμφυτεύσουν αναμνήσεις - και όχι μόνο στα ζώα, αλλά και σε ανθρώπους και να “επανακαλωδιώσουν” το μυαλό μας, ώστε να ξεχάσουμε τα άσχημα κομμάτια μας, όπως αποκάλυψε το ντοκιμαντέρ του δικτύου PBS στην εκπομπή Memory Hackers.
Αν όλα αυτά ακούγονται λίγο σενάρια επιστημονικής φαντασίας, είναι γιατί - ταινίες όπως η Αιώνια Λιακάδα και η Ολική Επαναφορά, από πολύ καιρό διαπραγματεύονται την ιδέα της αλλοίωσης της μνήμης μας. Όμως, στην πραγματικότητα, χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας της νευρολογικής σάρωσης του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, είμαστε τώρα πιο κοντά από ό, τι μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε, στο να γίνουν όλες αυτές οι τεχνολογίες πραγματικότητα.
Πώς γίνεται, λοιπόν, η διαγραφή μιας ανάμνησης; Για να το καταλάβετε, θα πρέπει αρχικά να κατανοήσετε το πώς σχηματίζονται και διατηρούνται ζωντανές οι μνήμες στο μυαλό μας.
Στο παρελθόν, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι μνήμες αποθηκεύονται σε ένα συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου, το οποίο αποτελούσε κάτι σαν μια νευρολογική αρχειοθήκη, αλλά πιο πρόσφατα διαπίστωσαν ότι η κάθε μοναδική μας μνήμη, είναι “κλειδωμένη” και συνδεδεμένη με όλες τις συνδέσεις του εγκεφάλου μας.
Για να το εξηγήσουμε πιο απλά, μια μνήμη σχηματίζεται όταν οι πρωτεΐνες διεγείρουν τα εγκεφαλικά μας κύτταρα να αναπτυχθούν και να σχηματίσουν νέες συνδέσεις - κάτι που κυριολεκτικά σημαίνει ότι η κάθε μοναδική ανάμνηση δημιουργεί ένα δικό της κλειδωμένο κλειστό κύκλωμα στον εγκέφαλο μας.
Μόλις συμβεί αυτό, η ανάμνηση αποθηκεύεται στο μυαλό μας, και για τους περισσότερους από εμάς, αυτή θα παραμείνει εκεί, για όσο διάστημα σκεφτόμαστε ξανά την ίδια ανάμνηση και την επανεξετάζουμε.
Μέχρι στιγμής, είναι έτσι απλό. Αλλά αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν είναι ότι οι μακροχρόνιες αναμνήσεις δεν είναι σταθερές. Στην πραγματικότητα, κάθε φορά που επανεξετάζουμε μια ανάμνησή μας, η μνήμη γίνεται εύπλαστη και πάλι, και να επανέρχεται ισχυρότερη και πιο έντονη από ό, τι πριν.
Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως επανενσωμάτωση (reconsolidation) και εξηγεί γιατί οι αναμνήσεις μας μπορεί μερικές φορές να αλλάξουν ελαφρώς με την πάροδο του χρόνου - για παράδειγμα, αν πέσατε από το ποδήλατό σας, κάθε φορά που το θυμάστε και αναστατώνεστε γι 'αυτό, επανατονώνετε τις συνδέσεις μεταξύ της συγκεκριμένης ανάμνησης και των συναισθημάτων που σας είχε προκαλέσει, όπως είναι ο φόβος και η θλίψη. Τελικά απλώς και μόνο η σκέψη του ποδηλάτου, θα μπορούσε να είναι αρκετή για να σας τρομοκρατήσει. Οι περισσότεροι από εμάς, έχουν έστω και μια μοναδική εμπειρία μίας τέτοιας τραυματικής μνήμης, που γίνεται αστεία όσο περνούν τα χρόνια.
Η διαδικασία της επανενσωμάτωσης είναι τόσο σημαντική, ακριβώς γιατί είναι το σημείο στο οποίο οι επιστήμονες μπορούν να παρέμβουν για να «ξαναχαράξουν» τις αναμνήσεις μας.
"Η έρευνα δείχνει ότι οι αναμνήσεις μπορούν να αλλοιωθούν, διότι συμπεριφέρονται σαν ένα γυαλί που είναι εύπλαστο και ρευστό, πριν στερεοποιηθεί," εξηγεί στην The Telegraph, ο ερευνητής Richard Gray”. Όταν η επανερχόμαστε, όμως, στην ίδια ανάμνηση λιώνει και πάλι και σ’αυτό το στάδιο μπορούμε να παρέμβουμε και να την αλλάξουμε”.
Πολυάριθμες μελέτες έχουν πλέον δείξει ότι μπλοκάροντας μια χημική ουσία που ονομάζεται νορεπινεφρίνη - η οποία εμπλέκεται στην αντίδραση “μάχης - φυγής” και είναι υπεύθυνη για την ενεργοποίηση συμπτώματα, όπως είναι οι ιδρωμένες παλάμες και οι αυξημένοι καρδιακοί παλμοί - οι ερευνητές λένε ότι μπορούν να «αμβλύνουν» τις τραυματικές μνήμες, και να σταματήσουν αυτές που σχετίζονται με τα αρνητικά συναισθήματα.
Για παράδειγμα, στο τέλος του περασμένου έτους, ερευνητές από την Ολλανδία απέδειξαν ότι θα μπορούν να καταπολεμήσουν την αραχνοφοβία, με τη χρήση ενός φαρμάκου που ονομάζεται προπρανολόλη και το οποίο εμποδίζει την νορεπινεφρίνη.
Για να το αποδείξουν, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ως δείγμα τρεις ομάδες αραχνοφοβικών. Στις δύο από αυτές τις ομάδες έδειξαν μια ταραντούλα μέσα σ’ ένα γυάλινο βάζο, με σκοπό να προκαλέσουν τον φόβο τους για τις αράχνες και στη συνέχεια τους χορήγησαν σε κάποιους προπρανολόλη, ενώ σε άλλους ένα εικονικό φάρμακο. Στην τρίτη ομάδα τους χορήγησαν απλά το φάρμακο, χωρίς να τους εκθέσουν στον φόβο της αράχνης, έτσι ώστε να συγκρίνουν εάν το φάρμακο μπορεί πράγματι να μειώσει τον φόβο τους.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, όλες οι ομάδες εκτέθηκαν στην ίδια διαδικασία με την αράχνη κι οι επιστήμονες καταμέτρησαν τα επίπεδα του φόβου τους. Τα αποτελέσματα ήταν απίστευτα - ενώ η ομάδα που έπαιρνε το εικονικό φάρμακο, αλλά και αυτή που έπαιρνε προπρανολόλη χωρίς, ομως, να εκτίθεται στην αράχνη δεν έδειξαν καμία αλλαγή στα επίπεδα του φόβου τους, οι αραχνοφονικοί στους οποίους έδειξαν την αράχνη και έλαβαν και το φάρμακο, όχι μόνο φοβόντουσαν λιγότερο, αλλά ήταν και σε θέση ακόμη και να την αγγίξουν τις επόμενες μέρες. Εντός τριών μηνών, πολλοί από αυτούς αισθάνθηκαν άνετα κρατώντας στο χέρι τους την αράχνη, και ο φόβος τους δεν επανήλθε, ακόμη και μετά από ένα χρόνο. Ήταν σαν ο φόβος τους είχαν εντελώς εξαφανιστεί.
Το ίδιο φάρμακο δοκιμάστηκε επίσης πάλι το 2007, σε ασθενείς με μετατραυματικό στρες. Οι συμμετέχοντες έλαβαν είτε προπρανολόλη, είτε ένα εικονικό φάρμακο κάθε μέρα για 10 ημέρες, ενώ στη συνέχεια κλήθηκαν να περιγράψουν και πάλι τις αναμνήσεις τους από το τραυματικό γεγονός, που τους βασάνιζε.
Εκείνοι που είχαν πάρει το φάρμακο δεν είχαν ξεχάσει την εμπειρία, αλλά μια εβδομάδα αργότερα ήταν σε θέση να το διηγηθούν με πολύ λιγότερο άγχος από αυτό που είχαν αρχικά. Στα ποντίκια, μια παρόμοια τεχνική είχε χρησιμοποιηθεί για να τα κάνει να «ξεχνούν» ότι ένας συγκεκριμένος ήχος συνδεόταν με ένα ηλεκτροσόκ, ενώ άφηνε άθικτες τις υπόλοιπες μνήμες τους.
Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές δεν έχουν προσπαθήσει να διαγράψουν συνολικά και οριστικά μια μνήμη από τον άνθρωπο (απ’ ότι ξέρουμε, τουλάχιστον), για καθαρά ηθικούς λόγους, όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο σωστός συνδυασμός των φαρμάκων θα μπορούσε να επιτύχει ακόμη και αυτό.
Ίσως ακόμα πιο ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα έρευνας σχετικά με το εάν είναι εύκολο ή όχι για τους επιστήμονες να εμφυτεύσουν ψευδείς αναμνήσεις σε ανθρώπους. Με το χειρισμό της ίδιας διαδικασίας της επανενσωμάτωσης η ψυχολόγος Julia Shaw έχει αποδείξει ότι είναι δυνατό να κάνει τους ανθρώπους να θυμούνται ένα έγκλημα που δεν έχουν διαπράξει - και να δίνουν ακόμη και ζωντανές λεπτομέρειες για το φανταστικό συμβάν.
Μπορείτε να δείτε τη δουλειά της στο παρακάτω βίντεο, που είναι αρκετά τρομακτικό:

Με αυτό το είδος της αλλοίωσης της μνήμης που είναι ήδη δυνατή, αλλά και την περαιτέρω έρευνα που εξελίσσεται και θα προχωρήσει κι άλλο, προκύπτει ένα πραγματικό ερώτημα: τι θα κάνουμε με αυτή τη συγκεκριμένη γνώση;
Ως δημιουργός του Memory Hackers, o Michael Bicks, λέει ότι τελικά, ο σκοπός δεν είναι να διαγράψει κανείς τις οδυνηρές μνήμες των ανθρώπων εντελώς, σαν να προσπαθεί κάποιος να μετατρέψει το ανθρώπινο μυαλό στην Αιώνια Λιακάδα ενός Πεντακάθαρου Μυαλού, αλλά απλά να βοηθήσει ώστε το τραύμα και η επώδυνη μνήμη να είναι λιγότερο ανατρεπτική για τη ζωή ενός ανθρώπου. Γιατί δεν είναι τόσο πολύ οι αναμνήσεις, αλλά οι διασυνδέσεις που έχουμε στο μυαλό μας και μας προκαλούν πόνο.
Το πιο σημαντικό, υποστηρίζουν οι επιστήμονες είναι ότι θα μπορούσαν σύντομα να είναι σε θέση να βοηθήσουν στη θεραπεία ατόμων με άγχος, φοβίες και μετατραυματική διαταραχή (PTSD).
«Ξαναγράφοντας τις αναμνήσεις μας, μπορούμε να φρεσκάρουμε το μυαλό μας" δήλωσε ο Bicks. “Αλλά ο σκοπός της λήθης δεν πρέπει να είναι να μπορούμε να καθαρίσουμε τον “σκληρό μας δίσκο” ... Η ικανότητα να ξεχάσουμε τα δυσάρεστα πράγματα που μας συμβαίνουν, μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε μια ιστορία για τους εαυτούς μας, που να μπορούμε να ζήσουμε μ’αυτήν”.
Πηγή:yolife.gr

  Scholeio.com  

Η Παγκόσμια Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη από τη Google στο κενό... προς το παρόν?




Υλοποιώντας το όνειρο της Ανθρωπότητας ή Δημιουργία μονοπωλίου


Το 2002, η Google ξεκίνησε να υπογράφει συμφωνίες με διάφορες πολύ γνωστές βιβλιοθήκες του κόσμου. Η ολοφάνερη πρώτη αιτία που η Google ξεκίνησε αυτό το γιγαντιαίο εγχείρημα που τελικά θα συμπεριελάμβανε ψηφιοποίηση 10 εκατομμυρίων βιβλίων ήταν η διάθεση και διάχυση της γνώσης παγκόσμια.

Ένας λιγότερο όμως φανερός στόχος, υποστηρίζεται και μάλλον είναι λογικό να είναι έτσι, ήταν η χρήση των ψηφιακών αυτών δεδομένων για την περαιτέρω ανάπτυξη των δυνατοτήτων των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης. 


Μην ξεχνάμε ότι, ενώ η δραστηριότητα της Google ως εταιρίας είναι πολυεπίπεδη, ο κύριος άξονας της, και η μεγάλη κερδοφορία από τις διαφημίσεις, είναι ακόμα η μηχανή αναζήτησης Google. Και οι μηχανές αναζήτησης σήμερα είναι πολύ έξυπνες. Χρησιμοποιούν πτυχές τεχνητής νοημοσύνης αναμφισβήτητα για να μας καταλαβαίνουν καλύτερα.

Το σκανάρισμα βιβλίων, το copyright και 
οι αντιδράσεις των συγγραφέων / εκδοτών


Η Google σκάναρε μεν 10.000.000 βιβλία, άρχισαν τότε να αντιδρούν οι -εν ζωή- συγγραφείς επικαλούμενοι δικαιώματα από τα ισχύοντα copyright. περισσότερο από 6 εκατομμύρια αυτών των βιβλίων είχαν περιορισμούς copyright σε ισχύ. Το 2005 είχαμε μηνύσεις προς τη Google από οργανισμούς όπως το Authors Guild of America (συγγραφείς) και το Association of American Publishers (εκδότες).

Τρία χρόνια διαπραγματεύσεων και δικαστηρίων και $125 εκατομμύρια κόστισε στην εταιρία Google ο "τελικός" -όπως πιστευόταν τότε συμβιβασμός / διακανονισμός με αμερικανούς συγγραφείς και εκδοτικούς οίκους. Το θέμα είναι ότι έτσι, το site Google Books (Βιβλία Google) θα αποκτούσε μεγάλη ισχύ, θα γινόταν ουσιαστικά μια -εν μέρει- εμπορική παγκόσμια βιβλιοθήκη-μονοπώλιο. 

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ξεκίνησε τότε έρευνα anti-trust.

Τελικά, το 2011 ένας αμερικανός δικαστής ακύρωσε την παραπάνω συμφωνία. 
Το ντοκυμαντέρ "Google and the World Brain", του βραβευμένου σκηνοθέτη Ben Lewis, είναι μια ταινία για την ιστορία του πιο φιλόδοξου σχεδίου της Google, την υπηρεσία Google Books και των ανθρώπων που προσπαθούν να το εμποδίσουν.

Στην ταινία, κατά IMDB, εμφανίζεται ο Sergey Brim -συνιδρυτής της Google- και άλλοι άνθρωποι της εταιρίας, συγγραφείς, εκπρόσωποι βιβλιοθηκών, του Writer's Guild of America Κλπ

Μια ταινία για τα όνειρα, τα διλήμματα και τους κινδύνους του Διαδικτύου.




Το ντοκιμαντέρ «Google and the world brain», είναι μια ταινία για την ιστορία του πιο φιλόδοξου σχεδίου της Google, την υπηρεσία Google Books και των ανθρώπων που προσπαθούν να το εμποδίσουν.

Η Google Books, είναι ένα πρωτοφανές πρόγραμμα της Google, που σκοπό έχει να αποτυπώσει ηλεκτρονικά όλα τα βιβλία, υλοποιώντας έτσι το όνειρο της Ανθρωπότητας για μια παγκόσμια βιβλιοθήκη, η οποία σταμάτησε σ’ ένα... δικαστήριο της Νέας Υόρκης το 2011, έπειτα από μια διεθνή εκστρατεία! 


οι συνεργάτες παραγωγοί και μεταξύ τους η πρώην ΕΡΤ:

POLAR STAR FILMS & BLTV
production
In co-production with
BBC - Nick Fraser
ARTE / ZDF - Martin Pieper
TVE - Andrés Luque
TVC - Jordi Ambrós and Joan Salvat
In association with
LICHTPUNT - Wim Van Rompaey
KNOWLEDGE - Murray Battle
SVT - Emelie Persson
DR 2 - Mette Hoffmann Meyer
NRK - Tore Tomter
VPRO - Nathalie Windhorst
ERT - Ariana Meintana
___________________________

από το www.greekdocumentary.gr/


* Δήλωση : Το Scholeio.com δεν είναι κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων της ταινίας και η προβολή του βίντεο αποσκοπεί μόνο σε ψυχαγωγικούς λόγους, όπως και οι υπόλοιπες ταινίες που θα βρείτε στο μπλογκ.


  Scholeio.com  

Μανχάταν, a Woody Allen movie


    Μανχάταν 

    Σενάριο:  Γούντι Άλλεν και Μάρσαλ Μπρίκμαν
    Σκηνοθεσία: Γούντι Άλλεν 

    Λίγα λόγια για την υπόθεση

Ο Ισαάκ Ντέιβις είναι ένας χωρισμένος σεναριογράφος τηλεοπτικών σόου, που ζει στο Μανχάταν και είναι μάλλον δυσαρεστημένος με τη δουλειά του. 
Η πρώην γυναίκα του τον εγκατέλειψε για να ζήσει με μια άλλη γυναίκα και γράφει ένα βιβλίο για τη σχέση της με τον Ισαάκ. 

Εκείνος βγαίνει ραντεβού με μια δεκαεφτάχρονη μαθήτρια του λυκείου, την Τρέισι, που είναι ερωτευμένη μαζί του, όμως εκείνου δεν του αρέσει. 

Όταν συναντά τη Μαίρη Ουίλκι, την ερωμένη του καλύτερού του φίλου, του Γιέιλ, που είναι παντρεμένος με την Έμιλυ, την ερωτεύεται. Χωρίζει με την Τρέισι κι αρχίζει μια σχέση με την Μαίρη, επηρεάζοντας τις ζωές πολλών ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης και της δικής του....



Μανχάταν (1979) από tvxorissinora


Μανχάταν του Γούντι Άλλεν

Βραβεία BAFTA 1980:  Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερου Σεναρίου


Βραβείο Cesar 1980: Καλύτερης Ξένης Ταινίας  

Βραβείο NBR 1979:

Καλύτερης Αγγλόφωνης Ταινίας,  Δεύτερου Γυναικείου Ρόλου


Υποψηφιότητες για Οσκαρ:  Σεναρίου, Β΄ Γυναικείου Ρόλου


* Δήλωση : Το Scholeio.com δεν είναι κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων της ταινίας και η προβολή του βίντεο αποσκοπεί μόνο σε ψυχαγωγικούς λόγους, όπως και οι υπόλοιπες ταινίες που θα βρείτε στο μπλογκ. 


  Scholeio.com  

Ευτυχώς που έχουμε Δύο Ημισφαίρια, Η Συνεργασία



Ο εγκέφαλος, το δεξί βουβό ημισφαίριο και η γραφή

Η εργασία αυτή παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο 1ο Διεθνές Συνέδριο Δημιουργικής Γραφής που έγινε από 4 έως 6 Οκτωβρίου του 2013 σε συνεργασία του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας ΠΜΣ (μεταπτυχιακό τμήμα Δημιουργικής Γραφής) και το Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα: Κολλέγιο Αθηνών – Κολλέγιο Ψυχικού.

Γράφει η Μπελίκα-Αντωνία Κουμπαρέλη 

Εισαγωγή
Η γνώση της νευροφυσιολογίας σχετικά με τις λειτουργίες του εγκεφάλου, είναι ίσης αξίας με τη γνώση της γλώσσας όπου χρησιμοποιείται η γραμματική, η σύνταξη, η ορθογραφία.
Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται τα βασικά πέντε μέρη του εγκεφάλου, δηλαδή, αριστερό και δεξί ημισφαίριο, μεσολόβιο (ή αλλιώς κεντρικός νευρώνας), αμυγδαλή και ιππόκαμπος, με στόχο να δούμε πώς μπορούμε συνειδητά να βοηθήσουμε τη συνεργασία των ημισφαιρίων, να χρησιμοποιήσουμε το βουβό δεξί ώστε το αριστερό να εκφράσει με λόγια τα συναισθήματά μας άρα και τη δημιουργικότητά μας, να μειώσουμε την ένταση της πρωτόγονης αμυγδαλής και να αυξήσουμε τις πιθανότητες δημιουργίας και διατήρησης νέων εγκεφαλικών κυττάρων μέσω του ιππόκαμπου, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Ακολουθεί μια περιληπτική ανάλυση των πέντε βασικών δομών του εγκεφάλου ώστε να δούμε πώς αυτά επηρεάζουν τη σκέψη και το συναίσθημα.
Ο εγκέφαλός μας αναπτύσσεται και δομείται σύμφωνα με ένα γενετικό σχέδιο (DNA) που υπάρχει στα γονίδιά μας και είναι κοινό για όλους τους ανθρώπους. Ένα σχετικά ομοιογενές σύνολο κυττάρων δημιουργεί νευρώνες σε διαφορετικές αλλά διακριτές περιοχές του εγκεφάλου, με στόχο διαφορετικές δεξιότητες. Τα θεμέλια της συμπεριφοράς μας έγκεινται στη δημιουργία των διαφορετικών νευρώνων, στις διασυνδέσεις τους και στην αλληλοσύνδεση των περιοχών του εγκεφάλου. Η κληρονομικότητα επηρεάζει κατά ένα 25% τη διαμόρφωση της προσωπικότητας, ενώ το 75% αυτού που τελικά γινόμαστε, εξαρτάται από αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο, κοινωνία, θρησκεία και γεωγραφικός ντετερμινισμός). Η ατομικότητά μας, η προδιάθεσή μας, οι φυσιολογικές ή μη, συμπεριφορές μας καθώς και οι διαταραχές, οι ασθένειες, η δημιουργικότητα και κυρίως η χαρά για τη ζωή, εξαρτώνται από τη λειτουργία του εγκεφάλου μας και τη σωστή συνεργασία των πέντε τμημάτων του εγκεφάλου που αναλύονται καθώς και πολλών άλλων. (Υπάρχουν πολλές άλλες δομές στον εγκέφαλο που ωστόσο δεν θα αναλυθούν στην παρούσα μελέτη).

brain

Ημισφαίρια
Ο εγκέφαλος χωρίζεται σε δεξί και αριστερό ημισφαίριο που επικοινωνούν μέσω του μεσολόβιου νευρώνα σε συνδυασμό με την αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο. Όλους τους ανθρώπους, αλλά ιδιαίτερα τους καλλιτέχνες, μας ενδιαφέρει η σωστή επικοινωνία με τους άλλους και πάνω από όλα με τον ίδιο μας τον εαυτό ώστε να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και στην εφαρμοσμένη δημιουργία.
Ο δυτικός πολιτισμός έχει αναπτύξει εξαιρετικά το αριστερό ημισφαίριο που χαρακτηρίζεται ως το ημισφαίριο της λογικής και της τεχνολογίας και έχει αποδυναμώσει το δεξί ημισφαίριο που είναι της διαίσθησης, του συναισθήματος και της τέχνης.
Διευκρινίζεται ότι το σώμα λειτουργεί χιαστί. Το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει τη δεξιά πλευρά του σώματος ενώ το δεξί την αριστερή. Παρακάτω καταγράφονται οι λειτουργίες των ημισφαιρίων σύμφωνα με τον πίνακα Bogen όπως έχει συμπληρωθεί από νεότερες μελέτες.

Το ομιλούν αριστερό ημισφαίριο – η βαρετή λογική
1.Είναι το ημισφαίριο των αρνητικών συναισθημάτων.
2.Του όχι.
3.Της λογικής
4.Των αριθμών.
5.Της ανάλυσης.
6.Της κατηγοριοποίησης (δηλαδή φτιάχνει λίστες).
7.Της γραμμικής συνέχειας (linearity).
8.Της αλληλουχίας.
9.Του επιμερισμού.
10.Των κακών ορμονών (κορτιζόλη, ντοπαμίνη, αυξημένη τεστοστερόνη).
11.Της στατικότητας, της αδράνειας.
12.Των αναστολών.
13.Ψεύδεται εύκολα.
14.Το εντροπικό που αρνείται τις αλλαγές.
15.Το ενήλικο και συχνά γερασμένο.
16.Της γκρίνιας, της γρουσουζιάς, της δυστυχίας.
17.Του φόβου, του πανικού.
18. Το ημισφαίριο «ξερόλας».
19. Των κακών ονείρων.
20. Της λεκτικής ακριβολογίας.
Συμπερασματικά το αριστερό ημισφαίριο θέλει τα πράγματα ως έχουν, ακόμα κι αν το άτομο είναι δυστυχισμένο, επειδή το αριστερό φοβάται κάθε αλλαγή και μας κρατάει πίσω στα γνωστά και δεδομένα. Ο καλλιτέχνης το χρειάζεται βέβαια εξαιρετικά γιατί μέσω αυτού εκφράζει με λόγο το συναίσθημά του, ωστόσο το αριστερό δεν διαθέτει χιούμορ, δεν αντιλαμβάνεται τη μεταφορά, την παρομοίωση και την παραβολή.
Θα έλεγε κανείς ότι είναι το ημισφαίριο του αναγνώστη που διαβάζει φτηνή λογοτεχνία και δεν αντιλαμβάνεται ή μπερδεύεται από την ποιοτική. Με εκπαίδευση και συνεργασία ωστόσο των ημισφαιρίων μπορεί να εξελιχθεί σε έναν εξαίρετο συνεργάτη του καλλιτέχνη και ιδιαίτερα του συγγραφέα.

Το βουβό δεξί ημισφαίριο – η εμπνευσμένη διαίσθηση
1.Είναι το ημισφαίριο των θετικών συναισθημάτων.
2. Λέει πάντα και σε όλα ναι.
3. Της δημιουργικότητας.
4.Του ρυθμού.
5.Της γεωγραφικής και χωροταξικής αντίληψης.
6.Του χρώματος.
7.Της φαντασίας.
8.Της εικόνας.
9.Της ονειροπόλησης.
10.Της διαίσθησης.
11.Της ενσυναίσθησης.
12. Της ολιστικής γνώσης και συνειδητότητας.
13. Της διάδρασης με τον εαυτό μας και τους άλλους.
14.Της αλλαγής.
15.Δεν ξέρει να ψεύδεται και πιστεύει χωρίς αμφισβήτηση τα πάντα.
16. Είναι αιωνίως παιδί, θέλει την έκπληξη την πρωτοτυπία.
17. Παράγει τις καλές ορμόνες (σεροτονίνη, μελανοτονίνη, ενδορφίνες).
18. Του οραματισμού.
19. Του χιούμορ, του υπονοούμενου, του γέλιου, του κεφιού.
20.Της εξέλιξης και της κινητικότητας.
21. Αλλά ΔΕΝ μιλάει.
Συμπερασματικά ενώ το δεξί ημισφαίριο διαθέτει μεγάλα «ταλέντα» όμως χρειάζεται το αριστερό για να τα εκφράσει λεκτικά και το μεσολόβιο για να συγκοινωνήσουν τα ημισφαίρια.
Διευκρίνιση: οι νευροεπιστήμες αποδέχονται αυτούς τους βασικούς διαχωρισμούς στη λειτουργία των ημισφαιρίων, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι κάποιες δεξιότητες μπορεί να βρίσκονται και στα δύο ημισφαίρια. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι σε ανθρώπους που έχασαν μέρος του εγκεφάλου τους, ο υπάρχων εγκέφαλος αναπληρώνει, ανεξαρτήτως ημισφαιρίου, αρκετές δεξιότητες, δηλαδή αν και πέφτουν κάποιες «ασφάλειες» του ηλεκτρολογικού πίνακα-εγκεφάλου, κάποιες άλλες ενεργοποιούνται με αυτόματες παρακαμπτήριους. Με πιο απλά λόγια, όταν κάποιος πάθει εγκεφαλικό, θα νεκρωθούν κάποιες περιοχές του εγκεφάλου αλλά θα ζωντανέψουν άλλες που ως τώρα δεν είχαν χρησιμοποιηθεί. Και αυτό σημαίνει επειδή ο εγκέφαλος θέλει να ζήσει, άρα βρίσκει νέες περιοχές να ενεργοποιήσει.
Ως παράδειγμα αναφέρεται η περίπτωση του Στέφανου Σιταρά, όπως την περιγράφει ο ίδιος σε κείμενά του. «Από μικρός είχα πολύ ισχυρούς πονοκεφάλους. Οι γονείς μου είναι γιατροί, άρχισαν να μου κάνουν διάφορες εξετάσεις και τελικά ανακάλυψαν ότι είχα γεννηθεί με μισό εγκέφαλο. Στο αριστερό ημισφαίριο δηλαδή υπήρχε μια μεγάλη κύστη διαμέτρου 8 εκατοστών. Πολλά παιδιά που γεννιούνται με κύστες στον εγκέφαλο πεθαίνουν νωρίς. Ή παθαίνουν εγκεφαλικές βλάβες όταν οι κύστες σπάνε. Εμένα αντίθετα αυτή η κύστη, μου έχει δώσει μια ορμή για ζωή. Το δεξιό τμήμα του εγκεφάλου μου υπερλειτουργεί και νιώθω ότι θέλω να κάνω τα πάντα, κάθε στιγμή». Σήμερα στα 24 του χρόνια ο   Στέφανος Σιταράς έχει κάνει 40 ταινίες μικρού μήκους καθώς και διαφημιστικά και video clip σε Αμερική, Ελλάδα, Γαλλία. Κινηματογράφησε την «Πρώτη Ύλη» του Δημήτρη Παπαϊωάννου και ετοιμάζει μια ταινία μεγάλου μήκους ταινία.
Εξίσου συγκλονιστική είναι και η περίπτωση του σκηνοθέτη Μικελάντζελο Αντονιόνι. Το 1985 στα 73 του έπαθε βαρύ εγκεφαλικό που κατέστρεψε περιοχές του αριστερού του ημισφαιρίου που τον άφησε παράλυτο από τη δεξιά πλευρά του σώματός του. Ο Αντονιόνι δεν μπορούσε να μιλήσει ή να γράψει κι έχασε την αντίληψη της χρονικής αλληλουχίας όμως καταλάβαινε τα πάντα και εκδήλωνε αστείρευτο χιούμορ. Καθώς δεν μιλούσε, επικοινωνούσε με τους άλλους ζωγραφίζοντας με το αριστερό του χέρι όσα ήθελε να πει. Προσπαθούσε να κάνει την ταινία «Πέρα από τα σύννεφα» και επειδή οι χρηματοδότες δεν τον εμπιστεύονταν όπως παλιά, κάλεσε τον Βιμ Βέντερς να συνεργαστούν. Ο Αντονιόνι ζωγράφισε καρέ-καρέ όλη την ταινία για να την καταλάβει ο Βέντερς και οι συνεργάτες τους. Στα 92 του έκανε και ένα ντοκιμαντέρ όπου εμφανίστηκε και ο ίδιος και επέβλεψε μια μεγάλη έκθεση όπου εκτέθηκαν όλα τα σκίτσα, οι πίνακες, τα κινηματογραφικά σενάρια και οι ζωγραφικές λέξεις του, για τα είκοσι και, χρόνια που είχε χάσει τη δυνατότητα της λεκτικής επικοινωνίας.
Και η τρίτη περίπτωση αφορά άμεσα τους συγγραφείς: Το 2002 ο Όλιβερ Σακς πήρε το γράμμα ενός Καναδού συγγραφέα, του Χάουαρντ Ένγκελ που του εξηγούσε ότι μετά από ένα εγκεφαλικό, έπαθε αλαλία (μια μορφή γλωσσικής αφασίας), κοινώς δεν μπορούσε να αναγνωρίσει τα γράμματα που διάβαζε. Μετά από μεγάλο κόπο και συστηματικές ασκήσεις, ο συγγραφέας κατάφερε να ανοίξει άλλες περιοχές του εγκεφάλου του ώστε να ξαναδιαβάσει και να ξαναγράψει. Όσα έκανε για να γιατρέψει τον εγκέφαλό του ήταν δικές του εμπνεύσεις, δηλαδή μπορούμε να υποθέσουμε ότι το δεξί του ημισφαίριο έδινε εντολές. Ξεκίνησε αγγίζοντας τα γράμματα σε βιβλία που γνώριζε, έπειτα άρχισε να τα σχεδιάζει στο χαρτί, συνέχισε σχηματίζοντάς τα στον αέρα και ανακάλυψε ότι προφέροντάς τα στον ουρανίσκο του και αργότερα στα δόντια του, μπορούσε να φτιάξει λέξεις. Μέχρι και σήμερα δεν αναγνωρίζει τα γράμματα καθώς καταστράφηκε η ικανότητα ανάγνωσης συμβόλων όμως, άλλες περιοχές του εγκεφάλου του ενεργοποιήθηκαν τόσο που να καταλαβαίνει τι σημαίνουν και μπόρεσε να γράψει δύο βιβλία ακόμα. Ο Ένγκελ συνεχίζει το γράψιμο αστυνομικών μυθιστορημάτων και στέλνει συνεχώς αναφορές στον Όλιβερ Σακς και άλλους νευροεπιστήμονες για την κατάστασή του.

Συμπεράσματα
Ο εγκέφαλός μας έχει δύο ημισφαίρια και με βάση τις έρευνες για τις διαφορετικές λειτουργίες τους, το δεξί ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για τη δημιουργική σκέψη, τη σκέψη που ερευνά, έχει περιέργεια, παίζει, αισθάνεται, φαντάζεται και ξεφεύγει από τα τετριμμένα. Η σκέψη αυτή που ονομάζεται και αποκλίνουσα, βασίζεται στη φαντασία, οδηγεί στη δημιουργία νέων ιδεών, θεωριών, μεθόδων, προϊόντων και στην επίλυση προβλημάτων με πρωτότυπους τρόπους. Οι περισσότερες εκπαιδευτικές δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχουν τα παιδιά στα σχολεία, προάγουν την αναλυτική, λογική σκέψη ή αλλιώς και συγκλίνουσα (αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου) που είναι η σκέψη που αναλύει, ελέγχει, θέτει κανόνες, συμπεραίνει με βάση τη λογική, εξηγεί. Οι δύο τρόποι σκέψης, όταν είναι ισόρροπα ανεπτυγμένες, επιτυγχάνουν τον μέγιστο βαθμό δημιουργικότητας και βοηθούν τον άνθρωπο να έχει μια αρμονική σχέση με τον εαυτό του.
Στην πραγματικότητα οι συνάψεις μεταξύ όλων των περιοχών του εγκεφάλου κάνουν το κάθε άτομο να εμφανίζει δημιουργικότητα αλλά και αναλυτική σκέψη.
Η σύγχρονη νευροβιολογία έχει αποδείξει, ότι σε κάθε ερέθισμα του περιβάλλοντος μας, ο εγκέφαλος συμπληρώνει με αυθαίρετο και υποκειμενικό τρόπο τα στοιχεία που λείπουν. Εάν το δεξί ημισφαίριο βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία με το αριστερό, τα στοιχεία της πραγματικότητας που θα δημιουργήσει ο εγκέφαλος θα είναι θετικά για τη ζωή μας. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι τα πάντα γίνονται αντιληπτά, και μετά από επεξεργασία καταλήγουν σε συμπεράσματα, με αυθαίρετο, υποκειμενικό, και προσωπικό τρόπο. Δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα αλλά άπειρες υποκειμενικές, που για κάποιους λόγους σε λίγα ή πολλά σημεία συμφωνούν, και αυτές οι συμφωνίες σχηματίζουν τις εκάστοτε περιορισμένες στο χρόνο κοινωνικές παραδοχές, τις συμβάσεις – τον κοινό νου που όμως αγνοεί τη διαφορετικότητα στην τέχνη.
Γι’ αυτό οι εντυπώσεις που αποκομίζουν οι αναγνώστες από ένα κείμενο, ή οι θεατές ενός έργου ζωγραφικής, ενός θεατρικούς ή οι ακροατές μιας συναυλίας ποικίλουν πάρα πολύ. Και εδώ επιστρέφουμε στη φράση του Μπαρτ, «το κείμενο είναι πληθυντικό», δηλαδή όσο περισσότεροι ‘αναγνώστες’ τόσο περισσότερες παρα-μετα-φράσεις του έργου. Αναφέρεται στην ικανότητα της πολλαπλής ανάγνωσης που διαθέτει ο εγκέφαλος, όπου αν πέσει μια ασφάλεια, θα ενεργοποιηθεί κάποια άλλη, αρκεί ο άνθρωπος -με τη βοήθεια των επιστημόνων- να θέλει να συνεχίσει δημιουργικά τη ζωή του.

Μεσολόβιο – η διασύνδεση
Τα δυο εγκεφαλικά ημισφαίρια συνδέονται με το μεσολόβιο, μια πυκνή δέσμη νευραξόνων που επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δυο ημισφαιρίων. Τα δυο ημισφαίρια δεν έχουν συμμετρική λειτουργία, και το καθένα διαθέτει νευρωνικά κέντρα για διαφορετικές δεξιότητες και αντιληπτικές ικανότητες. Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπου διακόπτεται η επικοινωνία μεταξύ τους (κυρίως λόγω χειρουργικής διχοτόμησης του μεσολοβίου), μπορούν να λειτουργήσουν και ανεξάρτητα.
Μελέτες διαπίστωσαν πως εάν το παιδί ή η μητέρα του, κατά την εγκυμοσύνη, έχει βιώσει δυσάρεστες καταστάσεις, όπως θάνατο, ασθένεια, ατύχημα, το μεσολόβιο του νέου ανθρώπου παρουσιάζει προβλήματα. Εξειδικευμένα σκαναρίσματα του εγκεφάλου σε βαριά τραυματισμένους ανθρώπους καθώς και ανατομικές μελέτες σε νεκρούς, ή ασθενείς και πειραματόζωα, έδειξαν την υφή ενός υγιούς μεσολοβίου συγκριτικά με την υφή ενός αδύναμου ή ασθενούς μεσολοβίου: Το υγιές είναι ένα χοντρό νεύρο απολύτως συμπαγές, ένα ελαστικό, παλλόμενο όργανο ενώ το αδύναμο ανεξαρτήτως της αιτίας δεν έχει ελαστικότητα, ούτε συμπαγή όγκο, πάλλεται με αργοπορία (άρα η επικοινωνία των ημισφαιρίων καθυστερεί) και συχνά παρομοιάζεται με διάφανο χαρτί ή σουρωτήρι. Οι νευροεπιστήμονες παίζοντας με τη θεωρία του χάους, ονομάζουν τα κενά στο μεσολόβιο ‘Μαύρες Τρύπες’, που ρουφούν τα πάντα όπως οι μαύρες τρύπες του διαστήματος. Ένα υγιές ή σχετικά υγιές μεσολόβιο κάνει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου να επικοινωνούν και να συνεργάζονται ώστε να εξυπηρετήσουν το σώμα, άρα και τον καλλιτέχνη. Ένα αδύναμο μεσολόβιο όχι μόνο δεν συντελεί στη συνεργασία των ημισφαιρίων αλλά δεν μπορεί καν να ελέγξει ποιο βιωματικό ή γνωσιακό υλικό περνάει από το ένα στο άλλο, γιατί και πώς, οπότε ο άνθρωπος νιώθει μπερδεμένος, αποδιοργανωμένος, θυμωμένος ή νομίζει ότι όλα του πάνε στραβά.

Αμυγδαλή – η κλέφτρα
Τεράστιο ρόλο στη λειτουργία των τριών παραπάνω εγκεφαλικών δομών (αριστερό και δεξί ημισφαίριο, μεσολόβιο) παίζει η αμυγδαλή που είναι ένα από τα αρχαιότερα, πρωτογενή όργανα όλων των έμβιων όντων.
Στα πρωτόγονα πλάσματα που διαθέτουν εγκέφαλο, όπως και στον πρωτόγονο άνθρωπο, η λειτουργία της ήταν μέγιστης σημασίας καθώς είναι ο αδένας του φόβου και της προφύλαξης, το τμήμα του εγκεφάλου που ουρλιάζει «πρόσεχε!». Η ζωή μας έχει αλλάξει όμως η αμυγδαλή δεν εξελίχθηκε. Παρέμεινε εκείνη του πρωτόγονου ανθρώπου που τρέχει να προφυλαχθεί από το δεινόσαυρο και στον εικοστό πρώτο αιώνα μάς τυφλώνει τόσο που δεν μπορούμε να ελέγξουμε ρεαλιστικά τον φόβο μας. Είναι το όργανο που κάνει τον άνθρωπο να φουντώνει στα καλά καθούμενα, που προξενεί καβγάδες, εκδηλώνει βία και καταργεί εντελώς τη συνεννόηση.
Η αμυγδαλή είναι μεγάλη κλέφτρα. Επιστημονικά μιλώντας κάνει ‘συγκινησιακή πειρατεία’. Δηλαδή συγκρατεί τη μνήμη ενός επικίνδυνου και δυσάρεστου γεγονότος χωρίς να μπορεί να το εκλογικεύσει και, ανά πάσα στιγμή, κάτι που θυμίζει εκείνον τον παλιό φόβο, την ενεργοποιεί σε τέτοιο βαθμό παραλογισμού. Συχνά θεωρείται και το κέντρο της μανιακής ή διπολικής συμπεριφοράς όπου μπορεί η ψυχοθεραπεία να μην αρκεί και το άτομο παραπέμπεται σε ψυχίατρο για να πάρει φάρμακα.
Οι ερευνητές αναφέρουν την περίπτωση της φοβίας που πήρε το όνομα «το κόκκινο αυτοκίνητο». Ένας άνθρωπος χτυπήθηκε από ένα κόκκινο αυτοκίνητο όταν ήταν τεσσάρων ετών. Είναι πια στα 45 του, οδηγεί ο ίδιος, όμως κάθε φορά που είτε ως πεζός είτε ως οδηγός, αντιλαμβάνεται κόκκινο αμάξι, έστω κι αν το βλέπει σε φωτογραφία, νιώθει πανικό, ιδρώνει, παθαίνει ταχυκαρδία, το βλέμμα του θολώνει, το μυαλό του σταματάει, γιατί η αμυγδαλή του ουρλιάζει «κίνδυνος-κίνδυνος». Μετά από ψυχοθεραπευτική ύπνωση βγήκε στην επιφάνεια το κόκκινο αυτοκίνητο των παιδικών του χρόνων. Κάνοντας ασκήσεις για ένα χρόνο ώστε να μη φοβάται τα κόκκινα αυτοκίνητα, ο ασθενής και οδηγούσε και περπατούσε πιο άνετα χωρίς να παθαίνει πανικό όποτε έβλεπε κόκκινο αυτοκίνητο μπροστά του. Πέρασε 20 χρόνια φυσιολογικής ζωής χωρίς να ξαναπανικοβληθεί λόγω αμυγδαλής που είχε κοιμηθεί, ώσπου στα 66 του είδε μπροστά του τη σύγκρουση ενός κόκκινου αυτοκινήτου με ένα άλλο αδιάφορου χρώματος αυτοκίνητο. Η αμυγδαλή ενεργοποιήθηκε όπως πάντα ανεξέλεγκτα και ο άνθρωπος που, εκείνη την ημέρα ήταν πεζός και μόνο είδε το ατύχημα, έπαθε έμφραγμα και πέθανε επιτόπου.
Κυριολεκτικά η αμυγδαλή είναι ένα ηφαίστειο μονίμως εν ενεργεία. Με καλή συνεργασία των δύο ημισφαιρίων μέσω του μεσολόβιου, συν τη δημιουργική συμβολή του ιππόκαμπου και τη δημιουργία νέων νευρώνων, με ήρεμη ζωή, αυτογνωσία και αποδοχή των δυνατοτήτων του ανθρώπου από τον εαυτό του, το ηφαίστειο κρατιέται αρκετά ήρεμο αλλά ποτέ δεν απενεργοποιείται τόσο που να διαγράψει τις φοβίες του.

Ιππόκαμπος – το αλογάκι που διαλέγει
Βαθιά μέσα στον εγκέφαλό μας και γύρω από την αμυγδαλή, βρίσκεται ο ιππόκαμπος που ονομάστηκε έτσι γιατί μοιάζει με αλογάκι της θάλασσας. Ο ιππόκαμπος είναι ο επιλογέας της μνήμης, των συναισθηματικών καταγραφών, της επεξεργασίας των πληροφοριών και κυρίως το όργανο που φτιάχνει νέα εγκεφαλικά κύτταρα, δηλαδή νέους νευρώνες. Αυτή η δυνατότητα είναι σημαντική και δύο τουλάχιστον λόγους: Πρώτον, οι δημιουργία νέων νευρώνων στους υγιείς συντελεί στη συνέχιση της ζωής και στους ασθενείς, δίνει αυτόματες λύσεις ώστε ο άνθρωπος να επιβιώσει.
Εάν το άτομο διαθέτει σχετικά γερό μεσολόβιο, σχετικά ήρεμη αμυγδαλή και σχετικά καλή ζωή, ο ιππόκαμπος, ειδικά στον ύπνο, αυξάνει τους ριπιδισμούς του (όπως το ανάλαφρο, αδιόρατο κύμα στη θάλασσα) και με αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να πετάει τις άχρηστες πληροφορίες, να περιορίζει τα αρνητικά συναισθήματα, και να γεννάει νευρώνες.
Μέχρι και τις αρχές του ‘90 οι νευροεπιστήμονες θεωρούσαν ότι ο εγκέφαλος αναπτύσσεται έως την ηλικία των τεσσάρων χρόνων, εξελίσσεται έως τα εικοσιπέντε και από εκεί κι έπειτα γερνάει, δηλαδή πεθαίνουν σταδιακά τα εγκεφαλικά κύτταρα. Άρα, ο άνθρωπος δεν έχει όρεξη για ζωή, δεν μπορεί να αποκτήσει καινούριες γνώσεις, χάνει την ικανότητα της αυτό-ίασης. Ωστόσο σε νεότερες έρευνες για τον ιππόκαμπο και τη λειτουργία του, διαπιστώθηκε ότι ο εγκέφαλος πλάθει νευρώνες σε όλη του τη ζωή. Όμως αυτοί οι νέοι νευρώνες επιβιώνουν πολύ δύσκολα όσο περνάει η ηλικία του ανθρώπου εκτός κι αν το άτομο επιμείνει στις ‘νέες καταγραφές’ με συστηματικές καθημερινές ασκήσεις. Πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που διευκολύνουν τη δημιουργία νέων νευρώνων.
Η σωματική άσκηση, η ζωή σε ενδιαφέρον περιβάλλον, η σεξουαλικότητα, η υγιεινή διατροφή, κι ο καλός ύπνος τουλάχιστον έξι ωρών συντελούν στη δημιουργία νέων νευρώνων ανεξαρτήτως ηλικίας. Μέσω του ιππόκαμπου οι επιστήμονες ελπίζουν σε προόδους στο πρόβλημα του Αλτζχάιμερ, της γεροντικής άνοιας, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της γλωσσικής αφασίας και άλλες ασθένειες.
Ωστόσο για να διατηρηθούν οι νέοι νευρώνες πρέπει να λειτουργεί καλά η μνήμη και το συναίσθημα άρα το δεξί ημισφαίριο. Τονίζεται ότι όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος τόσο χρειάζεται μεγαλύτερη επανάληψη στην εκμάθηση νέων γνώσεων ώστε να εντυπωθούν στον εγκέφαλο, καθώς με την επανάληψη παρακάμπτονται οι τυπικές αρνήσεις του αριστερού ημισφαιρίου που βαριέται τις αλλαγές, άρα και τις νέες γνώσεις. Π.χ. σαφώς ένας νέος άνθρωπος μαθαίνει γρήγορα μια ξένη γλώσσα όμως και ένας άνθρωπος στα εβδομήντα του μπορεί να μάθει, αρκεί να αποδεχτεί το γεγονός ότι θα απορροφήσει τις νέες πληροφορίες αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο. Αν δηλαδή ο άνθρωπος θέλει να μάθει κάτι, το πρώτο που οφείλει να πει στον εαυτό του είναι το κοινότοπο αλλά σοφό, «ποτέ δεν είναι αργά» και να το κάνει με αυτοπεποίθηση και χαρά. Ο,τιδήποτε θεωρεί υποχρέωση και όχι απόλαυση, σπανίως εντυπώνεται πλήρως στον εγκέφαλό του, γιατί ο ιππόκαμπος επιλέγει νέες γνώσεις με το κριτήριο του ‘θέλω’ και όχι του ‘πρέπει’ καθώς όσα ηδονίζουν το δεξί βουβό ημισφαίριο είναι όσα αναλαμβάνει να πραγματοποιήσει το αριστερό.
Ας δούμε και ένα παράδειγμα ενεργοποίησης και χρήσης νέων νευρώνων από έρευνα που έγινε σε καρκινοπαθείς καλλιτέχνες στην Αμερική, Αυστραλία και Καναδά, με 1200 ασθενείς. Ογκολόγοι σε συνεργασία με νευροεπιστήμονες, ψυχιάτρους και ψυχοθεραπευτές, χώρισαν τους ασθενείς σε δύο ομάδες: Εκείνους που ασθενούσαν ενώ είχαν κάποιο μισοτελειωμένο έργο (βιβλίο, πίνακα, ταινία, μουσική) και όσους βρίσκονταν σε δημιουργική νάρκη. Διαπιστώθηκε ότι οι πρώτοι είχαν θετικότερη αντιμετώπιση της ασθένειάς τους και μεγαλύτερη υπομονή στις ταλαιπωρίες της θεραπείας τους ενώ δήλωναν σίγουροι ότι θα γιατρευτούν για να τελειώσουν το έργο τους. Αντίθετα οι δεύτεροι, οι μη παραγωγικοί, αντιμετώπιζαν την κατάστασή τους με πεσιμισμό, εκνευρισμό, θυμό και πανικό. Σε όσους από τη δεύτερη ομάδα υπήρχαν ‘εξωγενείς ενισχύσεις’, δηλαδή συγγενείς και φίλοι να τους πείσουν ότι έχουν έργο ακόμα να δημιουργήσουν, οι συμπεριφορές ήταν πιο ήπιες, ενώ όσοι ήταν μόνοι τους ή είχαν χρόνια να παράξουν έργο, εμφάνιζαν συμπεριφορές ολέθριες για την εξέλιξη της ασθένειάς τους. Η έρευνα συνεχίζεται και προς το παρόν μια μεγάλη ομάδα επιστημόνων έχει ανακοινώσει ότι ο ιππόκαμπος των καλλιτεχνών της πρώτης ομάδας, αναπτύσσει ταχύτερα νέους νευρώνες συγκριτικά με τους καλλιτέχνες της δεύτερης ομάδας. Όμως ακόμα και στη δεύτερη ομάδα, όσοι πιστεύουν ότι θα δημιουργήσουν, έχουν μεγαλύτερη παραγωγή νέων νευρώνων συγκριτικά με όσους νομίζουν ότι τέλειωσαν με την τέχνη τους.
Δηλαδή, ακόμα και η ικανότητα της αυτό-ίασης, ενδυναμώνεται ή αποδυναμώνεται ανάλογα με την παραγωγή νέων εγκεφαλικών κυττάρων. Οι επιστήμονες ερευνούν πλέον εκτενώς την ικανότητα της αυτό-ίασης σε σχέση με τη λειτουργία του εγκεφάλου και διαπιστώνουν ότι η ευχάριστη ζωή, οι στόχοι και η ελπίδα δεν είναι πλέον αφηρημένες έννοιες, αλλά στοιχεία που κάνουν τον άνθρωπο να υπερνικήσει σοβαρές ασθένειες.

Εγκέφαλος – Δημιουργικότητα – Τέχνη
Πολλοί πιστεύουν ότι ο καλλιτέχνης χρειάζεται δυστυχία για να δημιουργήσει. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα. Στατιστικά ελάχιστοι καλλιτέχνες είχαν και απίστευτα δυστυχισμένη ζωή. Η ιστορική περίοδος, οι συνθήκες και ο γεωγραφικός ντετερμινισμός, δεν τους έδωσαν την παραμικρή ευκαιρία για να καλυτερεύσουν τη ζωή τους. Στην πραγματικότητα και ο καλλιτέχνης, όπως όλοι οι άνθρωποι άλλωστε, έχει ανάγκη από υγεία, χαρά, ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, φίλους, μια κοινωνία ανοιχτή και ανεκτική και μια σχετική οικονομική άνεση. Ας μην ξεγελιόμαστε. Όταν πεινάς δεν προλαβαίνεις να κάνεις τέχνη, όπως έλεγε κι ο Μαρξ. Σαφώς, μια πλήρης ζωή και ένας υγιής οργανισμός φτιάχνουν έναν άνθρωπο πιο ενεργητικό άρα και πιο δημιουργικό. Όταν ο άνθρωπος διατηρεί σχετική ισορροπία, προλαβαίνει να οραματιστεί άρα και να βάλει σε πράξη το όραμά του. Το ίδιο ισχύει και για την καλλιτεχνική δημιουργία.

ΤΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
Ας σκεφτούμε το δεξί και το αριστερό ημισφαίριο σε σχέση με ένα μυθιστόρημα. Πώς το δουλεύουμε; Το αριστερό φτιάχνει τους ρόλους, την αλληλουχία, τις λεπτομέρειες. Το δεξί όμως έδωσε την έμπνευση, οραματίστηκε το σύνολο, το ύφος, τα χρώματα, τις οσμές, τα συναισθήματα, το γενικό πλαίσιο όπου θα κινηθούν οι ρόλοι. Ωστόσο χωρίς ήρεμη αμυγδαλή, το μεσολόβιο δεν θα καταφέρει να μεταβιβάσει πληροφορίες απ’ το ένα ημισφαίριο στο άλλο, άρα δεν θα καταφέρουμε να γράψουμε γραμμή. Το ίδιο ισχύει και για κάθε μορφής τέχνη: Το δεξί οραματίζεται τι θέλει να φτιάξει, το αριστερό εκτελεί.
Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για όσους δεν είναι καλλιτέχνες. Η νοικοκυρά σκέφτεται με το δεξί της ημισφαίριο το φαγητό και το εκτελεί με το αριστερό, ο ξυλουργός φαντάζεται με το δεξί το έπιπλο και το κατασκευάζει με το αριστερό του ημισφαίριο. Η έλλειψη φαντασίας και οραματισμού σταματάει την πράξη και η φαντασία ζωντανεύει μέσω των πράξεων.

Η ολιστική νοημοσύνη στη χρήση του εγκεφάλου
Αρχές του 1980 κυκλοφόρησε η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης (MIQ) σε αντιπαράθεση με τις ‘τυπικές’ μετρήσεις του IQ και σε συμπλήρωση της συναισθηματικής νοημοσύνης EQ. Η ολιστική νοημοσύνη συντίθεται από εφτά είδη νοημοσύνης: λεκτική, λογικομαθηματική, μουσική, σωματική-συναισθητική, χωρική-γεωγραφική, διαπροσωπική και ενδοπροσωπική. Πρόσφατα προστέθηκαν άλλα δύο είδη νοημοσύνης: η φυσιοκρατική και η υπαρξιακή. Η ολιστική ανάπτυξη όλων των ειδών νοημοσύνης αφορά στον άνθρωπο ως όλον, αφού έτσι κι αλλιώς συνδυάζει αντίθετα και συμπληρωματικά χαρακτηριστικά: Λογικός και διαισθητικός, πρακτικός και ονειροπόλος, προσγειωμένος και οραματιστής.
Ωστόσο πώς μπορεί ο άνθρωπος και ειδικότερα ο καλλιτέχνης, να ενδυναμώσει το μεσολόβιό του ώστε να δώσει τη δυνατότητα στον ιππόκαμπο να δημιουργήσει νέους νευρώνες; Παρακάτω προτείνονται απλές ασκήσεις ενδυνάμωσης του δεξιού ημισφαιρίου ώστε να πειστεί το αριστερό ημισφαίριο να ξεκουνηθεί και να δράσει. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι οι άνθρωποι που εφαρμόζουν συστηματικά τις προτεινόμενες ασκήσεις, εμφανίζουν καλύτερη διάθεση, αντιμετωπίζουν θετικότερα τα προβλήματα και γίνονται πιο δημιουργικοί κι ευρηματικοί σε θέματα που τους απασχολούν.

Ασκήσεις ενδυνάμωσης, διεύρυνσης και ενεργοποίησης του δεξιού ημισφαιρίου
Παρακάτω προτείνονται ασκήσεις που μπορεί να κάνει ο καθένας ώστε να ‘ξυπνήσει’ το δεξί του ημισφαίριο που με τη σειρά του θα κάνει πιο νεανικό το αριστερό.
1- Το παιχνίδι
Μια επίσκεψη στην παιδική χαρά με ένα παιδί, τα επιτραπέζια, το φλερτ, η επαφή με παιδιά και ζώα στη ζωή μας, ενεργοποιούν περιοχές του εγκεφάλου που συνήθως δεν χρησιμοποιούνται απ’ τους ενήλικες. Ο Δυτικός πολιτισμός έχει εξαφανίσει το δικαίωμα στο παιχνίδι και συχνά όσοι παίζουν στην καθημερινότητά τους αντιμετωπίζονται ως φαιδροί, ανεύθυνοι ή ανεδαφικοί. Οι έρευνες ωστόσο αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο: Ασθενείς που συμμετείχαν σε ομαδικά παιχνίδια, είχαν ταχύτερη ανάρρωση. Διευκρινίζεται εδώ ότι οι έρευνες αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τα ιντερνετικά παιχνίδια όπου ο παίχτης βρίσκεται απέναντι στην οθόνη και στην ουσία δεν δρα στον πραγματικό έξω κόσμο. Ωστόσο ακόμα και αυτού του είδους τα παιχνίδια λειτουργούν θετικά όταν χρησιμοποιούνται μέσα στη σχολική αίθουσα καθώς ενεργοποιούν τα παιδιά προς τη συντροφικότητα. Ο καλλιτέχνης που εντάσσει το παιχνίδι στη ζωή του, αντιμετωπίζει πιο εύκολα τα προβλήματα που πιθανόν συναντά στο έργο του. Ας σκεφτούμε τον συγγραφέας που καταπιάνεται με έναν βαρύ χαρακτήρα, όπως τον ρόλο ενός δολοφόνου και νιώθει να ‘βαραίνει’ ο ίδιος: Αν βγει από το έργο του και παίξει έστω για λίγο, θα επιστρέψει ανανεωμένος και αποστασιοποιημένος στον χαρακτήρα, καθώς θα έχει δώσει περιθώριο στο δεξί ημισφαίριο να ανακάμψει και να ενημερώσει το αριστερό ότι και το γράψιμο είναι και αυτό ένα παιχνίδι. Διευκρινίζεται εδώ ο ρόλος του υποσυνείδητου όπως ο όρος χρησιμοποιείται και στις νευροεπιστήμες και στην ψυχολογία: Το υποσυνείδητο αδυνατεί να κάνει την παραμικρή διάκριση μεταξύ πραγματικού και φαντασιακού. Έτσι ο ρόλος του φονιά επηρεάζει τον ψυχισμό του συγγραφέα εκτός κι αν ο ίδιος πείσει τον εγκέφαλό του με συστηματικές επαναλήψεις ότι δεν είναι αυτός ο φονιάς, αλλά γράφει για έναν φονιά. Και πώς γίνεται αυτό; Με τη φράση, «εγώ γράφω, εγώ είμαι συγγραφέας, εγώ κατασκευάζω ένα φονιά και παίζω με το κατασκεύασμά μου» που επαναλαμβάνει καθημερινά στον εαυτό του στα διαλείμματα που κάνει.
2- Η επανάληψη μήτηρ της γνώσης
Χρειαστήκαμε τουλάχιστον 12 χρόνια για να μάθουμε ελληνικά. Αντίστοιχα ως υγιείς και σκεπτόμενοι ενήλικοι, χρειαζόμαστε χρόνο, αποφασιστικότητα, πείσμα, επιμονή και υπομονή για να εντυπωθούμε νέες γνώσεις μετά τα τριάντα. Οι νέοι νευρώνες δημιουργούνται απ’ τον ιππόκαμπο. Πώς όμως διατηρούνται, δηλαδή, πώς λειτουργούν γνωστικά και αναμνηστικά; Με την επανάληψη. Μαθαίνουμε πάντα, δυστυχώς πιο αργά όσο μεγαλώνουμε, αλλά το σημαντικό είναι ότι μπορούμε να μαθαίνουμε ως τα γεράματά μας και μάλιστα μαθαίνοντας, αναστέλλουμε τις διαδικασίες γήρανσης. Αυτό συμβαίνει επειδή το δεξί βουβό ημισφαίριο, λαχταράει νέες εμπειρίες, επιδιώκει τις εκπλήξεις, το άγνωστο και διαθέτει την τόλμη να ξεκινήσει ο,τιδήποτε καινούργιο ανεξαρτήτως ηλικίας. Για την ακρίβεια το δεξί δεν έχει ηλικία, παραμένει πάντα παιδί γεμάτο περιέργεια. Αν το διατηρούμε σε εγρήγορση, τότε υποχρεώνουμε το αριστερό να πράξει όσα το δεξί ονειρεύεται. Παρατηρήθηκε ότι η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων διατηρεί τους νευρώνες ελαστικούς ακόμα και μετά τα εξήντα ενώ παράλληλα ο άνθρωπος που μαθαίνει κάτι καινούργιο σε μεγάλη ηλικία, βρίσκει την όρεξη και την πίστη να μάθει κάτι ακόμα.
3- Ο σχεδιασμός του διανοητικού χάρτη
Έχει παρατηρηθεί ότι οι άνθρωποι που φτιάχνουν λίστες όπου καταγράφουν τους στόχους και τα όνειρά τους (όχι του ύπνου, αλλά του ξύπνιου), δηλαδή αφήνουν το δεξί βουβό να εκφραστεί, ενεργοποιούν το αριστερό ημισφαίριο να τα κάνει πράξη.
Το ίδιο περίπου συμβαίνει όταν ο συγγραφέας φτιάχνει πλάνο του βιβλίου του, ανεξάρτητα αν θα το τηρήσει απόλυτα. Εδώ υπεισέρχεται η διδασκαλία της δημιουργικής γραφής, αφού μας προσφέρει τεχνικές αντιμετώπισης του υλικού μας και πραγματοποίησης του στόχου μας, δηλαδή την ολοκλήρωση του βιβλίου μας.
Το ίδιο συμβαίνει και σε όλους τους διάσημους καλλιτέχνες άλλων τεχνών αλλά και τους πετυχημένους επιχειρηματίες. Βάζουν στόχους που τους στήνουν οργανωμένα και τους οραματίζονται χωρίς να αφήνουν τίποτα να παρενοχλεί το όραμά τους, μέχρι να το υλοποιήσουν. Γενικότερα, ο άνθρωπος που στήνει εκ των προτέρων θετικά σενάρια για τη ζωή του, είναι και πιο ώριμος στο να τα πραγματοποιήσει.
4- Το τραγούδι
Παρατηρήθηκε από ερευνητές ότι όσοι σκέφτονται φωναχτά και τραγουδιστά, παρακινούν το δεξί ημισφαίριο να συμμετάσχει περισσότερο κι έτσι οι νέες ιδέες γίνονται πιο εύκολα πράξη. Δηλαδή, αν ο συγγραφέας έχει «κολλήσει», θα νιώσει να λύνεται, αν διαβάσει δυνατά τις σελίδες του και στον εαυτό του και σε κάποιον που εμπιστεύεται. Επιπλέον παρατηρήθηκε ότι οι διάλογοι στο μυθιστόρημα όπως και στο θεατρικό, όταν εκφράζονται τραγουδιστά, βοηθούν τον συγγραφέα να διορθώσει ώστε να αποδοθεί φυσικά ο «προφορικός» λόγος του ήρωα. Αν το δούμε απ’ την πλευρά του εγκεφάλου, το τραγούδι ενεργοποιεί το δεξί ημισφαίριο που με το κέφι του κάνει το αριστερό να δουλέψει, δηλαδή πολεμάει την τεμπελιά του με τη μέθοδο της ‘εστιασμένης εγρήγορσης’ και πράττει ό,τι οραματίστηκε το δεξί.
5- Η μουσική
Συχνά οι μαθητές ακούνε μουσική καθώς διαβάζουν και οι γονείς τους διαμαρτύρονται. Στην ουσία οι νέοι ασυναίσθητα ενεργοποιούν το δεξιό τους ημισφαίριο ώστε να κατανοήσουν και να απορροφήσουν τη γνώση μέσω του συναισθήματος, ενώ οι γονείς ενεργούν με το αριστερό τους ημισφαίριο γιατί αφέθηκαν στην κυριαρχία της στείρας λογικής. Το ίδιο ισχύει και για τους καλλιτέχνες.
Πολλοί συγγραφείς έχουν τονίσει τη σύνδεση της αγαπημένης τους μουσικής με τη συγγραφή και μάλιστα αρκετοί δηλώνουν ότι ανάλογα με το ρόλο που γράφουν, αλλάζουν και μουσικό υπόστρωμα την ώρα της εργασίας τους. Το ίδιο συμβαίνει με όσους την περίοδο της δημιουργίας, παίζουν μουσική, όπως ο Τζόις την κιθάρα του και πολλοί άλλοι πιάνο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο συγγραφέας οφείλει να κατέχει άριστα το μουσικό όργανο που χρησιμοποιεί, καθώς μόνο το αριστερό ημισφαίριο κριτικάρει, ενώ το δεξί δημιουργεί. Η χωρίς στίχο μουσική έχει διαπιστωθεί ότι λειτουργεί και θεραπευτικά και προωθητικά στους ανθρώπους.
6- Η ζωγραφική
Θεωρείται η τέχνη που εξαρτάται δραστικά από το δεξιό ημισφαίριο. Αν ο συγγραφέας σκιτσάρει ή έστω κόψει φωτογραφίες των εικόνων που αντιστοιχούν στο βιβλίο του, δηλαδή αν αυτό που φαντάστηκε το δει μπροστά του, το κείμενο θα βγει πολύ πιο εύκολα και θα είναι πιο κοντά στα όσα οραματίστηκε ότι θέλει να γράψει. Διαπιστώθηκε από πειράματα ότι καθώς ο άνθρωπος σκιτσάρει, ζωγραφίζει ή φτιάχνει κολάζ, λύνει προβλήματα και της ζωής του και της τέχνης του.
Ας θυμηθούμε τον Ελύτη και το πάθος του με τα κολάζ. Επιπλέον συγγραφείς, όπως ο Στίβεν Κινγκ, η Τζόις Κάρολ Όουτς, ο Μουρακάμι και πάρα πολλοί άλλοι, δηλώνουν ότι για να περιγράψουν μια σκηνή βγαίνουν στο δρόμο, τρέχουν με τα γουόκμαν στα αυτιά και καταγράφουν με την περιφερική τους όραση στοιχεία και καταστάσεις που έπειτα περνούν στα έργα τους. Δηλαδή ζωγραφίζουν νοερά αυτό που τους χρειάζεται. Έτσι κι αλλιώς ο εγκέφαλος λειτουργεί πιο εύκολα με εικόνες που έπειτα τις κάνει λέξεις. Οπότε τροφοδοτώντας τα ημισφαίριά μας με τις εικόνες που θέλουμε είτε στην καθημερινότητά μας, είτε στην τέχνη μας, δίνουμε τη δυνατότητα στον εαυτό μας, να εφαρμόσει στην πράξη τις εικόνες.
7- Το γράψιμο με το «άλλο» χέρι
Αμέτρητες μελέτες απέδειξαν ότι όταν ο δεξιόχειρας χρησιμοποιεί το αριστερό του χέρι για να γράψει, ο εγκέφαλος αισθάνεται ευφορία καθώς ξυπνάει αμέσως το δεξί ημισφαίριο, άρα το παιδί. Παράλληλα, εμφανίζονται νέες ιδέες, κέφι και όρεξη για δουλειά. Τονίζεται ότι και το γράψιμο με το «άλλο» χέρι θέλει συστηματική πρακτική εφαρμογή. Εν μέρει το ίδιο ισχύει και για τους αριστερόχειρες, μόνο που σε αυτούς ενδυναμώνεται το κέντρο της λογικής που είναι εξίσου χρήσιμο για τον συγγραφέα, ειδικά όταν βρίσκεται στο στάδιο της επιμέλειας του έργου του. Επιπλέον το γράψιμο με το μη κυρίαρχο χέρι, αφήνει περιθώρια στο δεξιό ημισφαίριο να εκφραστεί κι έτσι ενώ όταν κανείς διαβάζει όσα έγραψε, μπορεί να του φανούν ασυναρτησίες, ο συγγραφέας που χρησιμοποιεί το «άλλο» χέρι, ίσως ανακαλύψει και νέες ‘φωνές’ στους ρόλους του.
Γενικότερα αν κανείς παρατηρήσει τους αριστερόχειρες, θα διαπιστώσει ότι είναι άνθρωποι πιο κεφάτοι, πιο δεκτικοί, πιο ‘ελεύθεροι’ και έτοιμοι για το άγνωστο. Αυτό συμβαίνει επειδή έχουν αφήσει ανοιχτό το δεξί τους ημισφαίριο.
8- Η δύναμη της αυθυποβολής
Θεωρείται δεδομένο ότι το δεξί ημισφαίριο είναι ένα παιδάκι που δεν αναγνωρίζει το ψέμα από την αλήθεια, ενώ το αριστερό ξέρει πολύ καλά τη διαφορά και ψεύδεται μόνο από σκοπιμότητα. Όμως αν το πρωί ξυπνώντας κοιταχτείτε στον καθρέφτη και χαμογελάσετε έστω και μηχανικά, ο εγκέφαλος θα πάρει το μήνυμα του χαμόγελου ως καθαρή αλήθεια και θα πειστεί για το κέφι σας καθώς δεν διαχωρίζει το αληθινό από το ψεύτικο, οπότε η αμυγδαλή θα ηρεμήσει και ο ιππόκαμπος θα ενεργοποιηθεί ώστε να αρχίσει τη δημιουργία νέων νευρώνων.
Αν ο συγγραφέας που έχει μπερδευτεί, πει δυνατά στον εαυτό του, «μπορείς, συνέχισε» ο εγκέφαλος θα πειστεί και θα ενεργοποιηθεί προς την κατεύθυνση που τον οδηγούμε. Ουσιαστικά η ενθάρρυνση που έτσι κι αλλιώς υπάρχει στο βουβό δεξί, θα γίνει πράξη από το αριστερό και το μπλοκάρισμα θα εξαφανιστεί ή τουλάχιστον θα μειωθεί.
9- Ο εστιασμός, ο διαλογισμός, ο οραματισμός
Ο δόκτωρ Τσαρλς Γκάρφιλντ (Charles Garfield) πρώην ερευνητής της NASA και νυν πρόεδρος του Performance-Science Institute στο πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ εξήγησε επιστημονικά το φαινόμενο της ενδυνάμωσης του νου, χρησιμοποιώντας ένα πείραμα που πρώτοι εφάρμοσαν οι Σοβιετικοί επιστήμονες ειδικευμένοι στον αθλητισμό κατά τη δεκαετία του 1980, πριν και κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων. Οι επιστήμονες τους χώρισαν σε τέσσερις ομάδες.
Ομάδα 1- Οι αθλητές που έκαναν 100% συστηματική σωματική άσκηση.
Ομάδα 2- Αθλητές που έκαναν 75% σωματική άσκηση και 25% διανοητική.
Ομάδα 3- Αθλητές που έκαναν 50% σωματική άσκηση και 50% διανοητική.
Ομάδα 4- Αθλητές που έκαναν 25% σωματική άσκηση και 75% διανοητική.
Όπου αναφέρεται η λέξη ‘διανοητική’ σημαίνει ότι οι αθλητές έβλεπαν νοερά τον εαυτό τους να ασκείται, παρατηρούσαν τους μύες τους, τις κινήσεις τους, τον ρυθμό τους, τον οργανισμό τους, χωρίς ωστόσο να κάνουν την παραμικρή σωματική κίνηση. Τονίζεται εδώ ότι όλοι οι αθλητές είχαν τεράστια πείρα στη σωματική άσκηση και την εφάρμοζαν από παιδιά, δηλαδή οι νοερές πράξεις είχαν πραγματική και εικονική αποτύπωση στον εγκέφαλό τους.
Τα αποτελέσματα και των Ρώσων επιστημόνων και του Γκάρφιλντ που επανέλαβε το ίδιο πείραμα, ήταν αποκαλυπτικά για τη δύναμη του νου.
Η ομάδα 1 έδειξε σημαντική καλύτερη εξέλιξη απ’ την ομάδα 3, ενώ η ομάδα 3 είχε καλύτερη πρόοδο απ’ την ομάδα 2 και η ομάδα 2 ήταν καλύτερη απ’ την ομάδα 1. Όμως οι αθλητές της ομάδας 4 που έκαναν μόνο νοερές ασκήσεις έδειξαν τη μεγαλύτερη εξέλιξη, χωρίς να κουνήσουν το δαχτυλάκι τους! Δηλαδή η διανοητική τους δύναμη βελτίωσε τη σωματική τους δύναμη.
Αργότερα παρεμφερή πειράματα έγιναν με καρκινοπαθείς, με καταθλιπτικούς, με φυλακισμένους, με πενθούντες. Σε όλους ζητήθηκε να σκεφτούν καλύτερες εποχές, να βρουν καλύτερες εικόνες της χαράς που είχαν κάποτε ζήσει και να τις επαναλάβουν στο ‘εδώ και τώρα’ με το μυαλό τους.
Ασφαλώς είναι δύσκολο να πειστεί κάποιος τη στιγμή που περνά χάλια, ότι με θετικές φράσεις και ενθάρρυνση του εαυτού του, μπορεί να αλλάξει την κατάστασή του, όμως αυτό δείχνουν αμέτρητες επιστημονικές μελέτες.
Εδώ πρέπει να γίνει και ο διαχωρισμός μεταξύ ‘θετικής σκέψης’ και ενδυνάμωσης του νου. Ναι, η θετική σκέψη, η καλή πρόθεση σε πρόσωπα και καταστάσεις, είναι κατευναστική για την αμυγδαλή, όμως η ευεργεσία σταματάει εκεί, καθώς η θετική σκέψη δεν οργώνει νέες αποτυπώσεις στους εγκεφαλικούς νευρώνες. Η ενδυνάμωση απ’ την άλλη του εαυτού, η πίστη ότι μπορείς να καταφέρεις τους στόχους σου (αρκεί να μη θέλει κάποιος που είναι διακόσια κιλά να χορέψει μπαλέτο), η πρόθεση για πράξεις που φέρνει αυτό στον άνθρωπο, δημιουργεί τεράστια διαφορά.
Η Δύση έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται την αξία της αυτοσυγκέντρωσης, του εστιασμού, της σιωπής και της γαλήνης, όπως εφαρμόζεται αιώνες τώρα στην Ανατολή. Ο εγκέφαλος εκτός απ’ τα λιπίδια που τον τρέφουν, χρειάζεται τον εαυτό του, δηλαδή ο άνθρωπος χρειάζεται απομόνωση έστω και ένα τέταρτο την ημέρα για να δει μέσα του, να συνομιλήσει με το εγώ του. Ο διαλογισμός μπορεί να επιφέρει τεράστιες αλλαγές στη συμπεριφορά, την αντίληψη, το συναίσθημα, τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωή.
Ο Κρισναμούρτι έλεγε: «ένα γρανάζι στο μυαλό σου να γυρίσει, θα γυρίσουν όλα». Εννοούσε ότι ο κόσμος, όπως τον αντιλαμβανόμαστε, είναι θέμα οπτικής γωνίας και οι απόψεις μας συχνά είναι εγκάθετες, οπότε δεν αφήνουν χώρο στη φαντασία ούτε τον οραματισμό. Άλλοι σοφοί της Ανατολής, λένε ότι όταν το μυαλό αδειάζει, γεμίζει η ψυχή.
Αφού λοιπόν οι καλλιτέχνες δημιουργούν με την ψυχή τους, τη θέλουν γεμάτη ώστε να μπει βαθιά στο έργο τους και να απομακρυνθεί απ’ την καθημερινότητα, άρα χρειάζονται αποστασιοποίηση, αυτοσυγκέντρωση, εστιασμό και οραματισμό.
Οι αλλαγές που θα δει όποιος εξασκεί συστηματικά την τέχνη της σιωπής, του οραματισμού και της αυτοσυγκέντρωσης είναι συγκλονιστικές. Τώρα πια οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να δουν πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος όταν ηρεμεί και διαβεβαιώνουν ότι αποκτά δυνάμεις που πριν νόμιζε ότι δεν είχε. Ωστόσο η άσκηση της ενδυνάμωσης του εγκεφάλου με νέες απόψεις, θέλει χρόνο, πείσμα και επιμονή. Παρατηρήθηκε πρόσφατα σε μελέτες ότι αν ένας άνθρωπος λέει επί πέντε λεπτά την ημέρα στον εαυτό του τη φράση, «μπορώ να κάνω πράξη όσα ονειρεύομαι» σε τρεις μήνες, αφενός θα εμφανίσει νέες ιδέες για όσα χρόνια του φαίνονταν μεγάλα προβλήματα και αφετέρου θα παρουσιάσει τεράστιες αλλαγές και στη συμπεριφορά του. Θα γίνει πιο ανοιχτός σε πειραματισμούς, θα χρησιμοποιεί πιο γρήγορα νέες δεξιότητες και θα πραγματοποιεί με ταχύτητα όσα μέχρι πρότινος τον φόβιζαν.
Φυσικά οι αλλαγές αυτές θα περάσουν και στα έργα του καλλιτέχνη. Ας επικεντρωθούμε στον συγγραφέα.
Αν σταματήσει να γράφει και δει μπροστά του τους ήρωές του, την εποχή που ζουν, το πώς συμπεριφέρονται, κινούνται, δρουν ή αντιδρούν, δηλαδή αν φτιάξει ένα νοερό σενάριο πριν και ενόσω γράφει το βιβλίο του, το έργο και θα βγαίνει πιο εύκολα και θα είναι αυτό που όντως θέλει να γράψει.
Διευκρινίζεται πάντως ότι ο οραματισμός και η διανοητική ενθάρρυνση, θέλει τη συνεργασία του αριστερού ημισφαιρίου που μπορεί να σημαίνει ενδελεχής έρευνα στα πραγματολογικά, ιστορικά και κοινωνιολογικά στοιχεία που πιθανόν απαιτεί το έργο. Και ακριβώς αυτή η έρευνα θα βοηθήσει τον συγγραφέα, να μπει βαθύτερα στη δουλειά του, θα αποτελέσει ένα είδος διαλογισμού και οραματισμού.
Τα ίδια ισχύουν και για όσους δεν είναι καλλιτέχνες όπως και όσους αντιμετωπίζουν σοβαρά θέματα, είτε υγείας, είτε οικονομικά. Αν ο άνθρωπος καταφέρει έστω για λίγο να βάλει στην άκρη τα προβλήματά του και ηρεμήσει, αν τα θεωρήσει κάτι σαν ένα έπιπλο που δεν του αρέσει και πρέπει να του αλλάξει χρήση ή να το πετάξει, ο εγκέφαλος θα μπορέσει να τα αντιμετωπίσει κάτω από νέο πρίσμα, με αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση. Αν δε ο άνθρωπος συνεχίσει τη διανοητική του ενθάρρυνση και πέραν των τριών μηνών και την βάλει στην καθημερινότητά του, θα δει να εξαφανίζονται πολλά από όσα θεωρούσε ανυπέρβλητα εμπόδια.
10 – Η τέχνη του κινηματογράφου και της εικόνας
Συχνά οι ψυχοθεραπευτές με πελάτη που δηλώνει ότι δεν μπορεί να κλάψει ή να γελάσει, του ζητούν να δει ταινίες που θα τον κάνουν να κλάψει ή να γελάσει. Το ίδιο κάνουν και οι γιατροί με τους καρκινοπαθείς, με έμφαση στις κωμωδίες. Έρευνες που έγιναν σε ιδρύματα και σχιζοφρενείς απέδειξαν ότι οι ασθενείς χαλάρωναν όταν έβλεπαν κωμωδίες και μιλούσαν πιο εύκολα αφού είχαν κλάψει βλέποντας μια δραματική ταινία.
Ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας την ίδια τακτική, αφενός χαλαρώνει και αφετέρου σχετίζεται καλύτερα με το έργο του, τη στιγμή της δημιουργίας. Π.χ. κάποιος περιγράφει μια γυναίκα αλλά είναι άντρας. Αν παρακολουθήσει αρκετές ταινίες όπου πρωταγωνιστούν γυναίκες, θα βρει πιο εύκολα πώς είναι ο ρόλος που θέλει να αποδώσει. Περίπου το ίδιο συμβαίνει και όταν ο συγγραφέας πιάνει παλιές φωτογραφίες στα χέρια του ή βρίσκει φωτογραφίες που τον βοηθούν να αντιστοιχίσει το έργο του με την εποχή, τα ρούχα με τους ρόλους, την ατμόσφαιρα με το ύφος.
11 – Η φυσική άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η ψυχοθεραπεία
Ο άνθρωπος έχει άμεση ανάγκη την επαφή με τη φύση. Πάρα πολλοί συγγραφείς δηλώνουν πόσο τους αρέσει το περπάτημα ή το τρέξιμο και φυσικά όλοι οι άνθρωποι ηρεμούν όταν βρίσκονται στο δάσος ή στη θάλασσα.
Αν ο συγγραφέας αποφασίσει να έρθει σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον, τα κείμενά του θα αποκτήσουν μια εγγενή φυσικότητα που θα μεταδίδεται στους αναγνώστες μέσω του δεξιού ημισφαιρίου. Έχει παρατηρηθεί ότι ο καλλιτέχνης που περπατάει, γυμνάζεται, τρέχει, βουβαίνει το αριστερό ημισφαίριο που διαρκώς κριτικάρει, κάνει την αμυγδαλή να καλμάρει, ενδυναμώνει το μεσολόβιο κι έτσι το δεξιό ημισφαίριο περνάει τις ιδέες του πιο γρήγορα στον εγκέφαλο.
Γενικότερα, όποιο πρόβλημα θέτουμε στον εγκέφαλο μέσω του δεξιού ημισφαιρίου, το αριστερό θα προσπαθήσει να το λύσει. Αν για παράδειγμα, ενώ ο ρόλος υπάρχει, ο συγγραφέας δεν ξέρει σε ποια χρονολογική εποχή να τον τοποθετήσει, από τη στιγμή που θα κάνει αυτή την ερώτηση, θα βρει και την απάντηση μέσω της συνεργασίας των ημισφαιρίων. Και όσο πιο συχνά ο συγγραφέας βρίσκεται στη φύση, τόσο πιο εύκολα θα ενεργοποιείται το δεξί του ημισφαίριο.
Φυσικά μέγα ρόλο στη διατήρηση της διαύγειας που χρειάζεται ο συγγραφέας και στην καλή του διάθεση ως προς τον εαυτό του και το έργο του, παίζει και η σωστή διατροφή. Συχνά κάποιοι διατείνονται ότι το ποτό ή οι εθιστικές ουσίες, έκαναν καλό στη γραφή τους. Αυτό είναι τεράστιο ψέμα. Οι υπερβολική χρήση ουσιών, νεκρώνει νευρώνες και μειώνει την ικανότητα της ανάπλασης. Όσοι τις χρησιμοποιούν έχουν σαφώς μια εγγενώς υπερενεργοποιημένη αμυγδαλή που με το ποτό ή τις ουσίες λαγοκοιμάται, όμως αυτή η ‘ύπνωση’ δεν σημαίνει ότι αποδίδει και στο έπακρο των όσων θα μπορούσε ένας πιο υγιής καλλιτέχνης να δημιουργήσει.
Συχνά η άρνηση εφαρμογής των προαναφερόμενων πρακτικών ασκήσεων όπως και της ψυχοθεραπείας, είναι αποτέλεσμα της κάκιστης επικοινωνίας των ημισφαιρίων και πιθανόν το γεγονός ότι τα παιδικά τραύματα του δημιουργού δεν βρίσκουν χώρο να ομολογηθούν και να ενταχθούν με γαλήνη στη ζωή του, καθώς το μεσολόβιο και η αμυγδαλή του παρουσιάζουν προβλήματα. Ωστόσο η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με τον διαλογισμό και τη σωματική άσκηση, θεραπεύουν σε μεγάλο βαθμό τον εγκέφαλο, άρα και την ψυχή, ώστε ο δημιουργός να λειτουργεί σε ένα περιβάλλον αυτοπροστασίας για να εξελιχθεί και ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης.
Τονίζεται ωστόσο ότι όλες οι ασκήσεις και πολλές άλλες που οι αναγνώστες αυτής της εργασίας θα ανακαλύψουν μόνοι τους, απαιτούν και κάτι ακόμα που παραδέχονται όλοι οι ερευνητές: Όσο πιο υψηλός είναι ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης, τόσο πιο πολύ εμπλέκεται όλος ο εγκέφαλος για να την φέρει σε πέρας, άρα τόσο πιο πολύ ζωντανεύει και ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
Κάθε άνθρωπος που θεωρεί εαυτόν συνειδητό ον, μπορεί να πάρει τον έλεγχο της ζωής του στα χέρια του, μέσω των συστηματικών επαναλήψεων αυτών των ασκήσεων, δεχόμενος την επιστημονική άποψη ότι κάθε καινούργια γνώση και βίωμα, μας κρατάει ζωντανούς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1- Barthes Roland and Coles William: The Plural Text/The plural self:, College English
Vol. 49, No. 2 (Feb., 1987), Published by: National Council of Teachers of English.
2-Doidge N., The Brain That Changes Itself: Stories of Personal Triumph from the Frontiers of Brain Science, Penguin Books, New York, 2007.
3-Gardner Howard E.: Multiple Intelligences -The theory in practice – Basicbooks, 1993.
4-Γκόλεμαν Ντάνιελ: Η συναισθηματική νοημοσύνη: Γιατί το EQ είναι πιο σημαντικό από το IQ, Ελληνικά Γράμματα, 2008.
5-Herrmann N., McGraw-Hill: The Whole Brain Business Book: Unlocking the Power of Whole Brain Thinking in Individuals and Organizations, New York, 1996.
6-Lieberman Philip: Biology and Evolution of language, – Harvard University Press, 1987.
7-Rico Lusser Gabriele et al.: Writing the natural way: using right brain techniques to release your expressive powers, Tarcher, 2000.
8- Μπαρτ Ρολάν: Εικόνα Μουσική Κείμενο, Πλέθρον, 2007.
9- Σαββάκη Ελένη: Οι παράλληλοι Εαυτοί μας – Λογική σκέψη και διαίσθηση: Συνείδηση χωρίς ομιλία: Ενοποίηση μέσω του ομιλούντος εαυτού, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1997.
10- Σακς Όλιβερ: Ο άνθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του με ένα καπέλο, Καστανιώτης 1990.
11- Sacks Oliver: Migraine, Berkeley: University of California Press, 1970.
12- Sacks Oliver: Awakenings, London: Duckworth; New York: Doubleday, 1973.
13- Στεφοπούλου Μαρία Κορίνα: Ο ρόλος της εγκεφαλικής περιοχής Broca στη διαδικασία της σύνταξης του γραπτού λόγου μέσω διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης. Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Επιστημών Υγείας, τμήμα Ιατρικής – Μεταπτυχιακό πρόγραμμα στις βασικές ιατρικές επιστήμες – κατεύθυνση: Νευροεπιστήμες2006.http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/1165/1/Nimertis_Stefopoulou%28i%29.pdf
14- Πιλέι Σρινιβασάν: Νικήστε τους φόβους σας: 7 επαναστατικά μαθήματα για να ελευθερωθείτε από την τυραννία του άγχους, της κατάθλιψης και του φόβου, Ψυχογιός 2012.
15- Ramashandran V.S. : Φαντάσματα στον εγκέφαλο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2000.
16- Υπ. Παιδείας και Θρησκευμάτων: Δημιουργική σκέψη – Παραγωγή καινοτόμων και πρωτότυπων ιδεών: 2008 http://repository.edulll.gr/edulll/retrieve/3352/1008.pdf
17-Mindfulness Meditation, Anxiety Reduction, and Heart Disease: A Pilot Study- Tacón, Anna M. PhD; McComb, Jacalyn PhD; Caldera, Yvonne PhD; Randolph, Patrick PhD – Complementary and Alternative Therapies, January 2003 – Volume 26 – Issue 1 – p 25–33  ________________________________________________________
από το http://fractalart.gr/

  Scholeio.com